Bazylika Świętego Marka jest najważniejszym obiektem w całej Wenecji. Umieściliśmy ją również w naszym zestawieniu 10 miejsc, które trzeba zobaczyć w Wenecji. Znajdująca się przy Placu św. Marka budowla stanowi świetny przykład architektury bizantyjskiej. Każdego roku przyciąga miliony turystów pragnących na własne oczy zobaczyć jej złote sklepienia oraz kryjące się w jej wnętrzu skarby, takie jak Pala d’Oro – Złoty Ołtarz czy konie z kwadrygi. Na popularność kościoła wpływa również to, że jego zwiedzanie jest częściowo bezpłatne. W poniższym wpisie znajdziesz informacje praktyczne dla odwiedzających, historię, ciekawostki oraz opis najważniejszych elementów Bazyliki.
Jeśli wybierasz się do Wenecji koniecznie zajrzyj do naszej serii artykułów o tym pięknym mieście. Znajdziesz tam między innymi artykuł dotyczący komunikacji miejskiej w Wenecji oraz tego gdzie zjeść w Wenecji. Może zainteresują Cię też artykuły Co kupić we Włoszech i inne publikacje dotyczące Włoch.
Bazylika św. Marka w Wenecji – zwiedzanie i informacje praktyczne
adres: Plac św. Marka, Wenecja
godziny otwarcia: w dni powszednie 9:30 – 16:30, w niedziele i święta 14:00 – 16:30
ceny biletów: zwiedzanie bazyliki jest bezpłatne, Złoty Ołtarz (2 euro normalny, 1 euro ulgowy), Skarbiec (3 euro normalny, 1,5 euro ulgowy), Muzeum z tarasem (4 euro normalny, 2 euro ulgowy)
Bazylika św. Marka znajduje się na wschodnim krańcu placu św. Marka i nie sposób ją przeoczyć. Zwiedzanie samej bazyliki jest bezpłatne, dodatkowo biletowane są jednak znajdujące się w jej wnętrzu Muzeum św. Marka z tarasem, Skarbiec św. Marka oraz Złoty Ołtarz.
Szczególnie warto zdecydować się na oglądanie Złotego Ołtarza, do którego bilety są najtańsze, a który bez wątpienia jest jednym z największych skarbów świata. Decydując się na wizytę w Muzeum będziemy mogli zobaczyć bazylikę od góry oraz lepiej przyjrzeć się znajdującym się w jej wnętrzu zdobieniom. Najważniejszym elementem Muzeum są oryginalne konie z kwadrygi (których kopie znajdują się na fasadzie bazyliki). Zakup biletu pozwala również na wyjście na taras, z którego rozciąga się piękny widok na Plac św. Marka. Skarbiec to pozycja dla wszystkich, którzy lubią wyroby jubilerskie oraz złoto i wszelkie kosztowności. Wizyta w nim pozwala zobrazować sobie nieco potęgę skarbca dawnej Republiki Weneckiej.
Do bazyliki każdego dnia ustawia się duża kolejka, jednak przesuwa się dość szybko. Najlepsze na zwiedzanie będą godziny poranne, wtedy w kolejce spędzimy kilkanaście minut. Jeśli będziemy chcieli wejść do bazyliki w godzinach popołudniowych, musimy przygotować się na to, że będzie trzeba odstać nawet ponad godzinę.
Pamiętajcie, że wchodząc do bazyliki powinno się posiadać odpowiedni ubiór (nawet w upalne dni odpadają klapki, koszulki na ramiączkach czy szorty). Jeśli będziecie niewłaściwie ubrani, możecie nie zostać wpuszczeni do Bazyliki.
Przechowalnia bagażu
Do Bazyliki Świętego Marka nie wolno wnosić bagaży (toreb podróżnych, plecaków). Zakaz ten jest pilnie przestrzegany i możemy być pewni, że z plecakiem nie zostaniemy do niej wpuszczeni. Dla osób chcących odwiedzić bazylikę przygotowano specjalny bezpłatny punkt, gdzie można zostawić bagaż. Przechowalnia działa w godzinach otwarcia bazyliki.
Punkt znajduje się w niewielkiej bocznej uliczce calle San Basso obok Piazzety dei Leoncini znajdującej się obok północnej części bazyliki. Jeśli staniemy twarzą do bazyliki, plac ten będzie znajdował się po jej lewej stronie. Niedaleko Wieży Zegarowej, przy północnej ścianie bazyliki znajdują się dwa posągi lwów, a uliczka na której jest punkt bagażowy znajduje się mniej więcej na ich wysokości.
Według regulaminu bagaż w punkcie można pozostawić na 1 godzinę. Nie musimy jednak pilnować tego czasu z zegarkiem w ręku, jeśli w bazylice zejdzie nam dłużej, raczej nikt nie będzie żądał od nas dodatkowej opłaty. Informacja o bezpłatnej godzinie jest raczej zabezpieczeniem, aby nie zostawiać tam bagażu na cały dzień.
Msze święte w Bazylice św. Marka
Bazylika nadal pełni swoją funkcję liturgiczną. Msze święte odbywają się w niej codziennie, są bezpłatne i nie wymagają rezerwacji. Msze odbywają się w języku włoskim.
Godziny mszy świętych w Bazylice św. Marka:
- od poniedziałku do soboty: 7:00, 8:00, 9:00, 10:00, 18:45
- w niedziele i święta: 7:00, 8:00, 9:00, 10:30, 18:45
Najwięcej wiernych przyciąga Śpiewana Msza Święta Kanoników (w tygodniu o godzinie 9:00, w niedziele i święta o 10:30). Wieczorne msze zazwyczaj są bardziej międzynarodowe, występują na nich chóry odwiedzające akurat Wenecję i często prowadzone są wstawki w innych językach.
Historia Bazyliki św. Marka
Bazylika została zbudowana w celu pochowania relikwii św. Marka, którego szczątki zostały wykradzione przez weneckich kupców w IX wieku z Aleksandrii. Relikwie w tamtych czasach były potężnym narzędziem oddziałującym na społeczeństwo i wpływającym na aspekty ekonomiczne – przyciągały do miasta pielgrzymów i kupców. Wenecjanie usprawiedliwiali ten czyn legendą, wedle której święty Marek właśnie w Wenecji ujrzał anioła, który rzekł do niego: Pax tibi, Marce evangelista meus, co oznacza Pokój Tobie Marku, ewangelisto mój, po czym anioł wyjawił mu, że to tutaj spocznie jego ciało. Św. Marek stał się patronem Wenecji, a skrzydlaty lew będący jego symbolem, znalazł się wraz ze słowami anioła na herbie Republiki Weneckiej.
Bazylika pierwotnie była prywatną kaplicą dożów – władców Republiki Weneckiej. Katedrą miejską stała się w 1807 roku, po upadku Republiki, wtedy przeszła w ręce biskupa.
Już w XI wieku znana była jako la Chiesa d’Oro, czyli Złoty Kościół, ze względu na swój bogaty wystrój, a przede wszystkim złote mozaiki. Przez wieki była symbolem bogactwa i statusu Republiki Weneckiej. Swój obecny wygląd i wyposażenie zyskiwała przez setki lat, podczas których dodawano kolejne dekoracje, rzeźby i mozaiki.
Architektura Bazyliki św. Marka w Wenecji
Fasada bazyliki
Bazylika została zbudowana na planie greckiego krzyża z pięcioma kopułami. Wzorowana była na justyniańskiej Bazylice Świętych Apostołów z Konstantynopola, z tego powodu przywodzi trochę na myśl tureckie meczety. Nad największą bramą, na górze frontonu znajduje się posąg przedstawiający św Marka. Pod nim znajduje się kolejny charakterystyczny element – gwiazdy na granatowym tle oraz skrzydlaty lew. Poniżej znajduje się jeden kopia jednego z największych skarbów Wenecji – Rumaki Lizypa, wykonane z pozłacanego brązu, które zostały skradzione z Konstantynopola.
Oglądając bazylikę z zewnątrz, już na pierwszy rzut oka widoczna jest mnogość różnych rodzajów marmuru oraz ogromną różnorodność stylistyczną poszczególnych jej elementów. Spowodowane jest to życzeniem panującego w XI wieku doży Domenico Selvo. Zgodnie z jego rozkazem, każdy statek wenecki zobowiązany był do przywożenia darów mających służyć przyozdabianiu świątyni. Najwięcej cennych elementów trafiło do niej w XIII wieku. Władcą Wenecji był w tym czasie ślepy doża Enrico Dandolo, którego skuteczna polityka zagraniczna pozwoliła wykorzystać rycerzy krzyżowców dla weneckich korzyści. Na skutek knowań Dandolo, krzyżowcy mający zostać przez wenecką flotę przetransportowani na Bliski Wschód w ramach IV Krucjaty, początkowo zdobyli dla Wenecji będący we władaniu katolickiego Królestwa Węgier – Zadar, a następnie zdobyli i złupili Konstantynopol.
Konie z kwadrygi
Konie zostały zainstalowane na balkonie nad portalem Bazyliki w 1254 roku. Rzeźba prawdopodobnie pochodzi z antyku i pierwotnie konie te ciągnęły kwadrygę – antyczny rzymski wóz dwukołowy. Rzeźba została przywieziona z hipodromu (toru wyścigowego dla powozów konnych) w Konstantynopolu. Na balkonie znajduje się replika rzeźby, oryginał znajduje się w Muzeum św. Marka (Museo Marciano lub Museo di San Marco). Konie Lizypa (istnieje podejrzenie, że to właśnie on lub któryś z jego uczniów jest autorem dzieła) stały się jednym z symboli potęgi Wenecji.
Na szyjach ogierów znajdują się ozdobne uprzążki, znalazły się tam nieprzypadkowo – dodano je po złupieniu ich z Konstantynopola, aby ukryć ślady po cięciu. Rzeźby te były tak duże, że nie można było załadować ich w całości na łodzie, dlatego doża Enrico Dandolo rozkazał odpiłować im łby. W 1797 roku, po zdobyciu miasta, Napoleon Bonaparte przeniósł je do Paryża by zdobiły Łuk Tryumfalny, po czym wróciły do Wenecji w 1815 roku, w czasach gdy Republika Wenecka upadła i miasto znajdowało się pod zwierzchnictwem austriackim. Rumaki określane były najczęściej kradzionym dziełem sztuki w historii (wcześniej cesarz Teodozjusz II zagarnął je do Konstantynopola z greckiej wyspy Chios).
Grupa Tetrarchów
Kolejną znaczącą rzeźbą jest wmurowana w południowo-zachodni róg fasady bazyliki Grupa Tetrarchów, która również została zrabowana z Konstantynopola w XIII wieku. Wykonana z czerwonego porfiru (określa się tak potocznie magmowe skały wulkaniczne) przedstawia cztery postacie – władców rzymskich (Dioklecjana, Maksymiana, Konstancjusza Chlorusa i Galeriusa). Słynna statua symbolizuje współzależność czterech władców, tetrarchię – system rządów, który zaproponował Dioklecjan w celu ustabilizowania Imperium Rzymskiego po kryzysie w III wieku.
Jednej z rzeźb brakuje oryginalnej stopy, którą odłupano podczas kradzieży. Stopę odnaleziono w Stambule (dawnym Konstantynopolu) i mimo iż rzeźba została przez Wenecjan zrabowana, to Włosi wystąpili do Turków o zwrot odnalezionej stopy.
Wnętrze Bazyliki św. Marka
Wnętrze Bazyliki przedzielone jest rzędami marmurowych kolumn zwieńczonych złoconymi głowicami. Dolne partie filarów i ścian pokryte są marmurem, zaś wyżej znajdują się bogate mozaiki ze złotych i szklanych niewielkich kwadratowych kawałków (tesser). Mozaiki zajmują około 8000 metrów kwadratowych. Ołtarz został umieszczony za kolumnadą zwieńczoną krucyfiksem. Na jego szczycie znajduje się cyborium – ażurowa obudowa ołtarza, składająca się z sześciu kolumn z marmuru z baldachimem, na szczycie którego umieszczono agat o średnicy 31 cm.
We wnętrzu Bazyliki pojawia się wiele marmurowych elementów, ich kolory i sposób użycia nie są przypadkowe, zawiera się w nich funkcja symboliczna, istnieje też hierarchia ważności poszczególnych kolorów. Wykorzystanie ich w określonych miejscach ma za zadanie podkreślić znaczenie i funkcje przestrzeni, co jest starożytną praktyką, która przetrwała w tradycji Bizancjum i częściowo zachowała się do średniowiecza. Najcenniejszym kamieniem był porfir, który był uznawany za symbol władzy cesarskiej i boskiej, choć w bazylice św. Marka służył podkreśleniu politycznej świetności i chwały Republiki, bez implikacji religijnych. We wnętrzu porfir znajduje się jedynie na trybunie doży.
We wnętrzu bazyliki zobaczymy dwie ambony – po prawej stronie przedstawiany był nowo wybrany doża Republiki Weneckiej.
Złoty Ołtarz – Pala d’Oro
Za właściwym ołtarzem, znajduje się jeden z największych skarbów na świecie – Pala d’Oro, Złoty Ołtarz. Jest to płat pozłacanego srebra zawierający wiele mniejszych dzieł, ozdobiony 1300 pereł, 300 szafirami, 300 szmaragdami i 400 granatami. Jeśli Wasz budżet jest ograniczony i nie możecie pozwolić sobie na obejrzenie wszystkich płatnych fragmentów bazyliki, to zdecydowanie rekomendujemy Złoty Ołtarz wybrać w pierwszej kolejności. Bilet normalny kosztuje jedynie 2 euro (ulgowy 1 euro), a ołtarz jest olśniewający i robi naprawdę piorunujące wrażenie.
Skarbiec
Za prawą nawą tuż po wejściu znajduje się tzw. Skarbiec Świętego Marka, który składa się z 283 sztuk złota, srebra, szkła i innych cennych surowców. To pozostałość skarbu Republiki, który został splądrowany w 1797 roku po jej upadku. Najciekawsze obiekty pochodzą z rabunku Konstantynopola, przywiezione do Wenecji pomiędzy 1204, a 1261 rokiem. Skarbiec został podzielony na 4 sekcje ze względu na pochodzenie kosztowności – antyk, Bizancjum, świat Islamu, świat Zachodni.
Muzeum
Tuż przy wyjściu z Bazyliki znajduje się wejście do muzeum św. Marka. Najważniejszym obiektem muzeum jest oryginał rzeźby przedstawiającej fryzyjskie konie, których replika widoczna jest na fasadzie Bazyliki. Ponadto znajdują się tu perskie dywany, szaty liturgiczne, rękopisy z tekstami liturgii św. Marka, fragmenty mozaik oraz gobeliny z wełny, jedwabiu i srebra.
Zakup biletu do muzeum pozwala również wyjść na taras bazyliki, z którego rozciąga się świetny widok na Plac św. Marka. Taras to jedyne miejsce muzeum i bazyliki, w którym można wykonywać zdjęcia.
Podsumowanie
Bazylika św. Marka to najważniejszy zabytek Wenecji, który koniecznie trzeba odwiedzić. Nawet jeśli nie jesteście fanami architektury oraz sztuki sakralnej, to Bazylika powinna zrobić na Was wrażenie. Uznawana za jeden z najpiękniejszych kościołów na świecie łączy w sobie elementy stylu orientalnego, sztuki bizantyjskiej, a nawet islamu. Niezwykła mieszanka stylów, piękne marmury oraz jej podniosłość powinna zrobić wrażenie na każdym. Bazylikę wewnątrz najlepiej zwiedzać rano, kiedy nie ma w niej jeszcze tłumów. Z zewnątrz szczególnie pięknie wygląda tuż przed zachodem słońca.
