Cmentarz Łyczakowski we Lwowie to najstarsza nekropolia miasta i jeden z najstarszych istniejących cmentarzy na terenie dawnej Rzeczypospolitej. Otwarty w 1786 roku, jest starszy od cmentarza na Powązkach czy cmentarza Rakowickiego. Wiekiem o kilkanaście lat ustępuje Wileńskiej Rossie, która oficjalnie została otwarta nieco później. Podobnie jak ten w Wilnie, jest niezwykle ważny dla narodu polskiego, jego częścią jest bowiem Cmentarz Orląt Lwowskich, a sam cmentarz w okresie międzywojennym uznawany był za jedną z najważniejszych narodowych nekropolii. Obiekt ten umieściliśmy na liście 10 miejsc, które trzeba odwiedzić we Lwowie, jest też częścią naszej trasy zwiedzania Lwów w jeden dzień.
Jeśli wybierasz się do Lwowa, to zachęcamy do zapoznania się z artykułem Lwów – zwiedzanie i informacje dla odwiedzających, gdzie przedstawiliśmy dużo praktycznych aspektów związanych z pobytem w tym mieście.
Cmentarz Łyczakowski – informacje praktyczne:
adres: Miecznikowa 33, Lwów (główne wejście)
współrzędne: 49.833742, 24.052283
ceny biletów: normalny 30 uah (ok. 3,95 zł), ulgowy dla dzieci od 12 roku życia i studentów 20 uah (ok. 2,60 zł), ulgowy dla dzieci do 12 roku życia 10 uah (ok. 1,45 zł).
dojazd:
marszrutki: 5A, 15, 36, 37, 43, 44, (zatrzymują się na przystanku przy Wodokanal, 10 minut pieszo),
18, 24, 29, 50, 138, 217A (zatrzymują się na przystanku przy ulicy Miecznikowa, 5 minut pieszo),
tramwaje: 2, 7 (pod wejście),
więcej przeczytasz w artykule komunikacja miejska we Lwowie.
Cmentarz Łyczakowski znajduje się przy ulicy Miecznikowa i jak sama nazwa wskazuje, jest częścią Rejonu Łyczakowskiego. Integralną częścią cmentarza jest Cmentarz Orląt Lwowskich. Zakup biletu na Cmentarz Łyczakowski uprawnia nas też do wejścia na Cmentarz Orląt Lwowskich.
Historia Cmentarza Łyczakowskiego
Cmentarz Łyczakowski jest jedną z najstarszych istniejących nekropolii w Europie. Został otwarty w 1786 roku na skutek dekretu cesarskiego, nakazującego likwidację przykościelnych cmentarzy i stworzenie nowych poza obszarami miast. We Lwowie stworzono więc cmentarze dla czterech dzielnic Lwowa – Łyczakowski, Stryjski, Gródecki i Żółkiewski. Cmentarze Gródecki, Stryjski i Żółkiewski zostały połączone w 1883 roku tworząc Cmentarz Janowski. Wybór miejsca nie był przypadkowy, tradycje pochówku w tym miejscu sięgały bowiem XVI wieku, gdzie grzebane były ciała ofiar czarnej śmierci.
Prawdopodobnie najstarszy grób znajdujący się na Cmentarzu Łyczakowskim.
Obecny wygląd cmentarz uzyskał około 1855 roku, uzyskując nieregularny układ alei. Z tego okresu pochodzi wiele niezwykle cennych nagrobnych rzeźb. Nie znajdziemy tu trupich czaszek i piszczeli, śmierć przedstawiana jest najczęściej w postaci motywu snu. Takie przedstawienie śmierci nawiązywało do renesansu oraz antyku.
Cmentarz Łyczakowski ma krajobrazowo-parkowy wygląd, charakterystyczny dla innych europejskich cmentarzy tego okresu. Lwów w okresie zaborów (1772-1918) pełnił funkcję stolicy Galicji i Lodomerii, był również ważnym ośrodkiem handlowym, co czyniło go zamożnym miastem. Zamieszkiwany przez kupców i przemysłowców, szybko zaczął czerpać wiedeńskie wzorce artystyczne, również w odniesieniu do Cmentarza Łyczakowskiego, który zdobiony był wieloma dziełami uznanych rzeźbiarzy. Istnienie bogatych i znaczących rodów zaowocowało powstaniem kilkunastu kaplic, wśród których najbardziej wyróżnia się znajdująca się tuż przy wejściu Kaplica Baczewskich.
Niektóre grobowce na cmentarzu, szczególnie te z XIX wieku wykonane są w stylu inspirowanym antykiem.
Okres powojenny i czasy współczesne
Okres po II Wojnie Światowej to smutny czas dla Lwowa oraz Cmentarza Łyczakowskiego. Polską ludność Lwowa, która przeżyła II WŚ, przymusowo wysiedlono. Na Cmentarzu zaczęto robić nowe pochówki, często na miejscu poprzednich grobów. Groby pozostawione bez opieki rodzin były dewastowane i ulegały zniszczeniu.
Groby z okresu powojennego wykonane w socrealistycznym stylu, w większości przypadków nie pasują do cmentarza, niszcząc jego klimat, przypominając jednocześnie o trudnej i burzliwej historii miasta. W okresie powojennym pochowano tu między innymi malarza Iwana Trusza oraz 7-krotnego mistrza olimpijskiego – Wiktora Czukarina.
Cmentarz Łyczakowski obecnie jest zamknięty dla pochówków i ma status muzeum. Nowe pochówki mogą odbywać się po otrzymaniu specjalnego pozwolenia, zazwyczaj jeśli chodzi o osoby szczególne dla miasta. W ostatnim okresie odbywają się tu też pochówki pochodzących ze Lwowa żołnierzy, poległych w starciach na wschodzie kraju.
Mający 42 hektary Cmentarz Łyczakowski stał się miejscem spoczynku około 450 tysięcy osób. Znajduje się tam cmentarz Obrońców Lwowa oraz cmentarz żołnierzy Ukraińskiej Armii Halickiej. Wiele ze starych grobowców w ciągu ostatnich kilkunastu lat, staraniami rodzin oraz władz Polski, zostało poddanych renowacji.
Zasłużeni Polacy pochowani na Cmentarzu Łyczakowskim
Lwów przez wiele lat był jednym z najważniejszych polskich miast, nic dziwnego więc, że na Cmentarzu Łyczakowskim spoczywa wielu Polaków zasłużonych dla nauki, kultury czy wojskowości.
Nagrobek Seweryna Goszczyńskiego, wieszcza i żołnierza polskiego.
Wśród najbardziej znanych osób pochowanych na cmentarzu są Władysław Bełza – poeta i twórca Katechizmu polskiego dziecka, Stefan Banach – polski matematyk i jeden z głównych przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej oraz poetki, Gabriela Zapolska i Maria Konopnicka.
Na cmentarzu spoczywają również ważni duchowni ormiańskiego kościoła katolickiego – biskup Józef Teodorowicz (był również senatorem w okresie międzywojennym) oraz arcybiskup Grzegorz Józef Romaszkan.
Cmentarz Obrońców Lwowa i inne groby wojskowe
Cmentarz od zawsze nosi na sobie militarne ślady, przypominające o męstwie i heroicznej walce mieszkańców Lwowa. Utworzona jest tu kwatera weteranów powstania listopadowego, licząca 47 mogił (kwatera 71), pomnik powstańców styczniowych z 230 mogiłami i monumentem Szymona Wizunasa Szydłowskiego oraz Cmentarz Orląt Lwowskich, który został dokładnie opisany w tym artykule.
Grób Stanisława Podlewskiego, powstańca z 1863 roku.
Na cmentarzu w 1896 roku ustawiono pomnik w kształcie piramidy, na której szczycie znajduje się ukoronowana kula ze spoczywającym na niej orłem. Poniżej, wmurowany został medalion z podobizną Konstantego Juliana Ordona, za którym znajduje się urna w kształcie trumny, gdzie zostały umieszczone prochy polskiego dowódcy. Przy piramidzie leży ranny lew.
Podsumowanie
Cmentarz Łyczakowski bez wątpienia jest miejscem, które warto odwiedzić we Lwowie. Cmentarz posiada nie tylko wysoką wartość artystyczną i walory krajobrazowe, ale również ogromną wartość historyczną. Pochowano tu wielu zasłużonych Polaków, jest też miejscem niezwykle dobitnie oddającym burzliwą historię miasta i jego mieszkańców.
