Wielki Kanał (Canal Grande) to największy i najważniejszy kanał Wenecji, który odpowiada za ponad połowę ruchu odbywającego się w mieście. Liczący prawie 4 kilometry długości Wielki Kanał powstał w XIII wieku w miejscu, w którym prawdopodobnie w starożytności przepływała niewielka rzeka wpadająca do laguny. Dziś, płynąc po Wielkim Kanale możemy podziwiać ponad 170 okazałych pałaców i innych budynków wzniesionych zazwyczaj między XIII a XVIII wiekiem. W zależności od okresu wzniesienia, znajdziemy tu budynki reprezentujące styl wenecko-bizantyjski (XIII wiek), wenecki gotyk (XIV-XV wiek), renesans (XVI-XVII wiek), barok wenecki (XVI-XVIII) oraz neoklasycyzm. Canal Grande to jedna z największych atrakcji Wenecji. Kanał, na jednym ze swoich obrazów (Il Canal Grande z 1908 roku) uwiecznił nawet sam Monet.
Canal Grande to jedno z miejsc, które umieściliśmy w naszym zestawieniu 10 miejsc, które trzeba zobaczyć będąc w Wenecji. W poniższym artykule pokażemy Wam część najbardziej okazałych budynków wzniesionych przy Canal Grande. Budynki będziemy opisywać w kolejności, w jakiej oglądalibyście je płynąc od strony południowej (od strony placu świętego Marka zaznaczonego na mapie) do strony północnej.
Rejs po Canal Grande tramwajem wodnym
Wielki Kanał najlepiej oglądać z poziomu wody. W tym celu najlepiej będzie skorzystać z tramwaju wodnego (vaporetto). Po Canal Grande pływają tramwaje numer 1 i 2, którymi możemy pływać w ramach jednodniowego biletu na komunikację miejską, który kosztuje 20 euro (więcej na ten temat znajdziecie w artykule o komunikacji miejskiej w Wenecji).
Chcąc mieć miejsce z dobrym widokiem, najlepiej udać się na początek lub koniec tramwaju. Większość modeli łodzi, kursujących na liniach 1 oraz 2, ma kilka otwartych miejsc z przodu oraz z tyłu. Są to najlepsze dla turystów miejsca i są chętnie zajmowane, aby na nich usiąść, podróż najlepiej rozpocząć z przystanku znajdującego się na początku trasy danego tramwaju.
Tramwaj numer 2 robi pętlę płynąc przez całą długość Wielkiego Kanału oraz częściowo opływając wyspę. Jeśli chcemy zająć dobre miejsce, najlepiej wsiąść do niego z jednego z przystanków S. Marco (Giardinetti) lub znajdujących się na północy Tronchetto lub Tronchetto Mercato.
Tramwaj numer 1 płynie z Lido (wyspa na południe od Wenecji) i zazwyczaj od początku jest w nim wiele ludzi, a zdobycie miejsca na dziobie na późniejszych przystankach po prostu zależy od szczęścia.
Mosty na Canal Grande
Mający od 30 do 90 metrów szerokości i prawie 4 kilometry długości Wielki Kanał dzieli Wenecję na dwie niemal równe połowy. Trzy dzielnice znajdują się po jego lewej stronie, trzy po prawej. Komunikacja pieszych pomiędzy dzielnicami możliwa jest dzięki czterem mostom. Najbardziej popularnym i najchętniej odwiedzanym jest najstarszy Most – Rialto. Dużą popularnością wśród turystów cieszy się również Most Akademii, z którego rozciąga się piękny widok na sam kanał oraz lagunę.
- Most Rialto (Ponte di Rialto) zbudowany w 1591 roku, najstarszy i przez prawie 300 lat jedyny most na Canal Grande
- Most Akademii (Ponte dell’Accademia) w obecnej formie wzniesiony w 1933 roku, wcześniej (od 1854 roku) w jego miejscu znajdował się Most Dobroczynności (Ponte della Carità)
- Most Bosych (Ponte degli Scalzi) zbudowany w 1934 roku
- Most Konstytucji (Ponte della Costituzione) zbudowany w latach 2003–2007
Rejs po Canal Grande – najciekawsze budynki
Budynki przedstawione są w kolejności występowania, od strony południowej (od strony Placu Świętego Marka). Jeśli płyniecie z drugiego kierunku, po prostu czytajcie artykuł od tyłu! Umieściliśmy w nim wiele ciekawych budynków, których fotografiami dysponowaliśmy. Nie sposób jednak opisać wszystkich, polecamy więc cały czas bacznie się rozglądać, bo oprócz opisanych poniżej pałaców, przy Wielkim Kanale znajduje się wiele innych wartych uwagi obiektów, a prawie każdy zbudowany przy nim budynek jest prawdziwym dziełem architektury.
Bazylika Santa Maria della Salute
Bazylika, potocznie nazywana też La Salute, to jeden z najpiękniejszych weneckich kościołów. Wzniesiona w latach 1631-1681 barokowa świątynia, zgodnie z zamysłem jej architekta Baldassare Longhena, miała olśniewać niezależnie od kąta, pod jakim będzie oglądana. To zamierzenie z pewnością udało mu się osiągnąć! Świątynia została przez nas nawet umieszczona na liście 10 miejsc, które trzeba odwiedzić w Wenecji.
Palazzo Salviati
Palazzo Salviati to wzniesiony w latach 1903-1906 budynek, który przykuwa wzrok okazałą mozaiką, umieszczoną na niewielkiej fasadzie w 1924 roku. Budynek od początku pełnił funkcję sklepu huty szkła, założonej w 1859 roku przez rodzinę Salviati.
Ca’ Dario
Ca’ Dario to wzniesiony w latach 1479-1487 renesansowy pałac, zdobiony polichromowanym marmurem i kamieniem istryjskim. Jego dość nietypowy wygląd odróżnia go od innych znajdujących się przy wielkim Kanale pałaców. Budynek w 1908 roku wykorzystany został przez Moneta jako przedmiot serii impresjonistycznych obrazów, wszystkich wykonanych z tej samej perspektywy, ale przy różnych wariantach oświetleniowych.
Jego piękny wygląd kontrastuje nieco z reputacją. Budynek uchodzi bowiem za przeklęty, a jego właściciele i mieszkańcy często bankrutowali, popełniali samobójstwa lub umierali w dziwnych i niespodziewanych okolicznościach.
Palazzo Da Mula Morosini i Palazzo Barbarigo
Znajdujący się po lewej stronie budynek, to wzniesiony w XV wieku przez rodzinę Morosini czteropiętrowy gotycki Palazzo Da Mula Morosini. Morosini to jeden z najstarszych i najważniejszych weneckich rodów, o którym pochodzą wzmianki historyczne już z lat 873-883. Z rodziny tej pochodziło aż 4 weneckich dożów. Sam pałac zasłynął jako miejsce spotkań towarzyskich szlachty, artystów i polityków. Na spotkaniach organizowanych na przełomie XIX i XX wieku przez Annine Morosini, gościł nawet cesarz Wilhelm II Hohenzollern.
Z pałacem sąsiaduje wzniesiony w XVI wieku w renesansowym stylu Palazzo Barbarigo, który ma jedną z najbardziej charakterystycznych fasad wśród wszystkich budynków Wielkiego Kanału. Okazała mozaika wykonana ze szkła z Murano, zdobi jego fasadę od 1886 roku. Pałac został tak ozdobiony z woli właścicieli firmy Fratelli Testolini, specjalizującej się w produkcji artystycznych mebli, tekstyliów, wyrobów szklanych oraz właśnie mozaik. Obecnie jest to siedziba firmy Pauly & C. zajmującej się sprzedażą artystycznego szkła z Murano.
Palazzo Cavalli-Franchetti
Położony obok mostu Akademii (Ponte dell’Accademia) Palazzo Cavalli-Franchetti został zbudowany w XV i gruntownie przebudowany w drugiej połowie XIX wieku. Okazały gotycki pałac od 1999 roku należy do Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, który organizuje w nim wystawy. Uznawany za jeden z najciekawszych pałaców Wielkiego Kanału, imponuje okazałą fasadą, która jest doskonałym przykładem weneckiego gotyku z elementami neogotyckimi, dodanymi podczas gruntownej przebudowy.
MOST AKADEMII
Most Akademii (Ponte dell’Accademia) to drugi najbardziej popularny i najstarszy most na kanale. Łączący dzielnice Dorsoduro i San Marco, wykonany ze stali i drewna jest szczególnie lubiany przez turystów ze względu na piękny widok na kanał, jaki można z niego zobaczyć. Most otwarty został w 1933 roku, zbudowano go dokładnie w tym samym miejscu, w którym od 1854 roku stał Most Dobroczynności (Ponte della Carità).
Palazzo Loredan dell’Ambasciatore i Palazzo Moro
Palazzo Loredan dell’Ambasciatore to gotycki pałac wzniesiony w latach 1450-1470 przez kupiecką rodzinę Loredan, z której pochodziło trzech późniejszych dożów weneckich – Leonardo Loredan (1501–1521), Pietro Loredan (1567–1570) oraz Francesco Loredan (1752–1762). Ten ostatni po rozpoczęciu swojego panowania udostępnił go ambasadorom Świętego Cesarstwa Rzymskiego na 29 lat, pod warunkiem zapłacenia czynszu z góry oraz odrestaurowania budynku na ich koszt. W 1754 roku osiedlił się tu pierwszy z ambasadorów – Philipp von Rosenberg Orsini, który poślubił pisarkę i dawną kochankę Casanovy Giustiniane Wynne. Obecnie pałac jest prywatną rezydencją należącą do rodziny Gaggia.
Znajdujący się po prawej stronie Palazzo Moro, to niewielki gotycki pałac z początków XVI wieku. Pałac jest dość minimalistyczny, wiąże się z nim jednak ciekawa historia. W pałacu mieszkał bowiem Cristofo Moro, który był pierwowzorem postaci Otello, bohatera sztuki Williama Szekspira.
Ca’ Rezzonico
Ca’ Rezzonico to barokowy pałac, którego budowę (mimo iż projekt pochodził z 1649 roku) rozpoczęto w 1667 roku, a zakończono dopiero w 1756. Budynek w tym czasie zyskał nowych właścicieli – przybyłą w 1678 roku z Comy do Wenecji rodzinę della Torre Rezzonicco, której własnością pozostawał do 1810. Dwa lata po ukończeniu budowy pałacu, w 1758 roku brat właściciela pałacu – Carlo della Torre di Rezzonico, został wybrany papieżem i przyjął imię Klemens XIII. Od 1936 roku w Ca’ Rezzonico mieści się Muzeum Sztuki Weneckiej, pokazujące życie możnych rodów w XVIII wieku.
Palazzo Giustinian i Ca’ Foscari
Palazzo Giustinian (z lewej) to wzniesiony około 1452 roku, w stylu weneckiego gotyku pałac, a właściwie dwa bliźniacze pałace zbudowane dla możnej rodziny Giustinian. W pierwotnym zamyśle bliźniaki miały służyć dwóm gałęziom rodu, z czasem zostały jednak połączone tworząc jeden budynek. W pałacu przez siedem miesięcy, na przełomie lat 1858-1859 mieszkał Richard Wagner. To tu skomponował drugi akt Tristana i Izoldy. W latach 1925-1935 w pałacu mieszkał i tworzył słynny węgierski skrzypek Franz von Vecsey. Podobno w owym czasie popularną praktyką były częste wizyty gondolierów pod oknami pałacu, z którego turyści usłyszeć mogli trenującego mistrza.
Ca’ Foscari to pałac zbudowany w 1453 roku, z polecenia doży weneckiego sprawującego swój urząd najdłużej w historii – Francesco Foscari (1423–1457). Gotycki pałac pozostawał w rękach rodziny Foscari do 1790 roku, goszcząc w międzyczasie cara Rosji Piotra I Wielkiego (przebywał tam w tajemnicy w 1698 roku). Od 1848 roku pełnił funkcję koszar, a w 1868 stał się siedzibą weneckiego Uniwersytetu Ca’ Foscari.
Palazzo Balbi
Renesansowy Palazzo Balbi z drugiej połowy XVI wieku, obecnie jest siedzibą prezydenta regionu Veneto i rady regionalnej (odpowiednik naszego marszałka województwa). Wzniesiony dla rodziny Balbi pałac, często był wynajmowany, w 1807 gościł w nim nawet Napoleon Bonaparte, który oglądał regaty zorganizowane na swoją cześć. W 1887 przeszedł w ręce Michelangelo Guggenheima, który umieścił w nim swoją prywatną kolekcję sztuki, która znajdowała się tam do roku 1913.
Palazzo Pisani Moretta i Palazzo Barbarigo della Terrazza
Palazzo Pisani Moretta to doskonały przykład kwiecistego gotyku weneckiego. Pochodzi z drugiej połowy XV wieku. Charakterystycznym i najbardziej rzucającym się w oczy elementem są dwa rzędy poliforów (okien), które są wiernymi kopiami tych, które znajdziemy na Pałacu Dożów. Pałac zbudowany na zlecenie rodziny Bembo, w 1629 roku stał się własnością rodziny Pisani Moretta. W 1739 na skutek małżeństwa Chiary Pisani Moretty z Filippo Barbarigo (właścicielem sąsiedniego Palazzo Barbarigo della Terrazza) oba pałace połączono korytarzami pozwalającymi na powietrzne przejście z jednego budynku do drugiego. Przejścia te nadal istnieją, są jednak zamurowane, ponieważ oba pałace mają obecnie różnych właścicieli. W 2010 roku Palazzo Pisani Moretta wziął udział w filmie Turysta, w którym zagrał Hotel Danieli, w którym zatrzymali się główni bohaterowie filmu.
Znajdujący się po prawej Palazzo Barbarigo della Terrazza to budynek dość nietypowy. To, co zobaczymy ze strony Wielkiego Kanału, to jego boczna część, fasada zbudowanego w latach 1568 – 1569 pałacu znajduje się bowiem od strony niewielkiego kanału Rio di San Polo.
MOST RIALTO
Rialto to jedna z architektonicznych wizytówek Wenecji. Otwarty w 1591 roku most, łączy dzielnice San Polo (z lewej) i San Marco (z prawej). Do czasu zbudowania w 1854 roku Mostu Dobroczynności (Ponte della Carità), był to jedyny most na Canale Grande.
Targ Rybny Rialto
Canal Grande to nie tylko gotyckie i renesansowe budowle. Oprócz nich znajdziemy przy nim również trochę budynków współczesnych. Jednym z nich jest budynek Targu Rybnego Rialto, zbudowany w XX wieku neogotycki Loggia della Pescheria, który zobaczymy tuż po przekroczeniu najstarszego mostu na Wielkim Kanale.
Ca’ d’Oro – Palazzo Santa Sofia
Palazzo Santa Sofia bardziej znany jako Ca’ d’Oro to jeden z najstarszych i najbardziej okazałych pałaców Wenecji. Wzniesiony przy Canal Grande w latach 1428-1430, jest jednym z najlepiej zachowanych budynków reprezentujących wenecki gotyk kwiecisty. Pałac należał do bogatej rodziny patrycjuszy Contarini z której wywodziło się aż ośmiu weneckich dożów. Nazwa Ca’ d’Oro w bezpośrednim tłumaczeniu znaczy Złoty Dom i związana jest ze znajdującymi się dawniej na pałacu złoconymi i polichromowanymi zdobieniami zewnętrznymi. Od 1927 roku w budynku znajduje się jedno z najpopularniejszych weneckich muzeów sztuki – Galleria Giorgio Franchetti.
Ca’ Pesaro
Ca’ Pesaro to jedna z największych znajdujący się przy Canal Grande budowli. Rezydencja zbudowana została w barokowym stylu, w latach 1652-1710 dla rodziny Pesaro, z której pochodził późniejszy doża Giovanni Pesaro (1658-1659). Pałac przeszedł w ręce rodziny Bevilacqua. Księżna Felicita Bevilacqua zgromadziła w nim pokaźną kolekcję sztuki współczesnej i umierając w 1899 roku, pozostawiła pałac w testamencie gminie. Jej ostatnią wolą było, aby otwarto w nim publiczne muzeum, które funkcjonuje od 1902 roku.
Ca’ Vendramin Calergi
Wzniesiony w latach 1481-1509 renesansowy pałac Ca’ Vendramin Calergi, początkowo należał do rodziny Loredan, aby od 1581 roku wielokrotnie zmieniać właścicieli. Dom należał między innymi do Eryka II Młodszego księcia Brunszwiku-Calenbergu, Wilhelma I Gonzagi księcia Mantui czy księżnej Karoliny Burbon-Sycylijskiej. W domu tym od 1882 do swojej śmierci w 1883, mieszkał i tworzył Richard Wagner. W 1946 roku pałac stał się własnością gminy, która wykorzystała jego pomieszczenia do działalności miejskiego kasyna, które założone w 1638 roku uznawane jest za najstarsze kasyno świata.
Fondaco dei Turchi – Skład Turków
Fondaco dei Turchi to jeden z największych i najbardziej charakterystycznych budynków znajdujących się przy Canal Grande. Wzniesiony około 1225 roku pałac, posiada dwie boczne wieże obronne, element charakterystyczny dla weneckich budowli z tamtego okresu. Jego pierwszymi właścicielami była rodzina Pesaro. W 1381 roku, budynek uznawany za jeden z najbardziej prestiżowych w mieście, został kupiony przez wenecki senat. Następnie, budynek rozporządzany przez senat, wielokrotnie przekazywany był książęcej rodzinie d’Este, przez pewien czas znajdował się też we władaniu papieży Juliusza II i Leona X.
W 1621 roku budynek został wynajęty tureckim kupcom, którzy wykorzystywali go aż do 1838 roku. To właśnie z tego okresu pochodzi obecna nazwa pałacu. Wenecja chętnie przyjmowała do siebie zagranicznych kupców, którym pozwalała mieć w mieście magazyny, kontrolując tym samym ich handel. W pałacu powstał nawet meczet. W 1860 roku budynek przeszedł w ręce rady miejskiej, która zdecydowała się go odrestaurować, zachowując przy tym jego pierwotny wenecko-bizantyjski styl, który był charakterystyczny dla weneckich budowli z XII i XIII wieku. Od 1923 roku w budynku mieści się Muzeum Historii Naturalnej.
MOST BOSYCH
Ponte degli Scalzi to wzniesiony w latach 1932–1934 kamienny most łączący dzielnice Cannaregio i San Polo. Swoją nazwę zawdzięcza znajdującemu się tuż za nim kościołowi Karmelitów Bosych (Chiesa degli Scalzi).
Dworzec kolejowy Santa Lucia
Dworzec kolejowy Santa Lucia to jeden z niewielu modernistycznych budynków przy Canal Grande. Wzniesiony w 1952 roku dworzec, to jeden z najważniejszych dworców kolejowych we Włoszech. Przy wyjściu z niego znajduje się przystanek tramwaju wodnego, a sam położony jest pomiędzy mostami Ponte degli Scalzi i Ponte della Costituzione.
MOST KONSTYTUCJI
Ponte della Costituzione to najmłodszy most na Wielkim Kanale. Łączy dwa strategiczne dla komunikacji miejsca – Piazzale Roma, na którym zatrzymują się dojeżdżające na wyspę autobusy oraz dworzec kolejowy Santa Lucia. Otwarty w 2008 roku most wzbudził wiele kontrowersji, ponieważ początkowo zakładano, że będzie kosztował około 4 milionów euro, ostatecznie inwestycja pochłonęła trzy razy więcej.
PODSUMOWANIE
Chyba każdy odwiedzający Wenecję ma okazję zobaczyć Wielki Kanał. Znajdujące się przy nim budynki są dziedzictwem bogatej historii Republiki Weneckiej. Zachwycające gmachy, bogato zdobione pałace i architektoniczne perełki, tak liczne przy Canal Grande, wprawiają wręcz w osłupienie. Według nas przepłynięcie się Wielkim Kanałem to jedna z rzeczy, które wręcz trzeba zrobić. Mamy nadzieję, że ten artykuł Was do tego przekona i okaże się pomocny zarówno przed, jak i podczas samego zwiedzania!