Szydłów, nazywany czasem polskim Carcassonne, to pięknie położona, niewielka miejscowość niemal w całości otoczona murem obronnym, będącym pozostałością po zamku wzniesionym w XIV wieku na polecenie Kazimierza Wielkiego. Szydłów był jednym z miast królewskich, a jego najlepszy okres przypada na XV wiek, kiedy to nazywany był Wielkim Szydłowem. Dziś Szydłów mimo, iż nie pełni już ważnej roli politycznej, obronnej czy handlowej nadal pozostaje niezwykle ciekawym miejscem, do którego odkrycia razem z nami zapraszamy was w ramach serii #OdkryjŚwiętokrzyskie.
Szydłów – zwiedzanie
adres: ul. Targowa 3 (Gminne Centrum Kultury, miejsce sprzedaży biletów), Szydłów;
godziny otwarcia: od poniedziałku do piątku od 8:00 do 18:00; w soboty i niedziele od 10:00 do 18:00; poza godzinami otwarcia możliwość zwiedzania z zewnątrz;
wstęp:
jaskinie, Brama Krakowska, mury obronne itp. z zewnątrz – bezpłatnie;
synagoga, Plac Zamkowy z salą rycerską, mur obronny, skarbczyk – bilet normalny 8 zł, bilet ulgowy 5 zł (jeden bilet do wszystkich obiektów);
czas zwiedzania: od 2 do 4 godzin.
Zwiedzanie Szydłowa najlepiej rozpocząć od wizyty w Gminnym Centrum Kultury, gdzie można nabyć bilety potrzebne do dokładnego zwiedzenia miasta*. Do wszystkich obiektów obowiązuje jeden bilet. Jeśli jesteśmy w mieście w godzinach, kiedy obiekty są już zamknięte, to mimo wszystko warto przejść się po nim i pooglądać je z zewnątrz. Samochód możemy uprzednio zaparkować na jednym z dwóch bezpłatnych parkingów. Jeden znajduje się przed murami, przy drodze wojewódzkiej 756, drugi zaś za murami obok kościoła św. Władysława przy ulicy Staszowskiej 4. Wjeżdżając na drugi parking przejedziemy drogą, która stoi w miejscu, gdzie dawniej znajdowała się jedna z trzech bram prowadzących do miasta (Brama Opatowska).
* – Szydłów był miastem w latach 1329-1869, obecnie formalnie jest to wieś, ale w tekście będzie używane sformułowanie miasto, ponieważ w okresie, z którego pozostałości stanowią opisywaną przez nas atrakcję, Szydłów pełnił funkcję miasta.
Synagoga w Szydłowie.
Gminne Centrum Kultury mieści się w budynku synagogi zbudowanej między 1534 a 1564 mieszczącej obecnie muzeum judaistyczne. Przed synagogą dostrzeżemy drewniane rzeźby przedstawiające znanych Polaków. Drewniane rzeźby są zresztą jedną z wizytówek Szydłowa, w całym mieście znajduje się ich kilkadziesiąt. Za Synagogą znajduje się fragment muru obronnego.
Następnie warto udać się w kierunku Placu Zamkowego. Po drodze miniemy miejsce, gdzie znajdowała się druga z trzech wiodących do miasta bram – Brama Wodna. Niestety obecnie nie ma po niej już żadnego śladu. Na Plac Zamkowy przechodzimy przez Bramę Zamkową (oddzielała ona zamek od reszty miasta), gdzie będziemy musieli okazać bilet.
Brama Zamkowa oddzielająca plac zamkowy od miasta.
Plac Zamkowy jest dość duży. Mieszczą się przy nim Skarbczyk, który został obecnie zagospodarowany na muzeum (znajduje się w nim między innymi sala tortur), galeria drewnianych rzeźb królów polskich, wejście na zamkowe mury (możliwy jest nimi spacer, około 90 metrów) oraz pozostałości Zamku.
Ciekawostka: Szydłów nazywany jest śliwkową stolicą Polski (w jego okolicy znajduje się około tysiąc sadów ze śliwkami). Każdego roku w Szydłowie w wakacje organizowane jest Święto Śliwki, które przyciąga okolicznych mieszkańców oraz gości z zewnątrz. Pochodząca z miasta śliwowica nazywana jest Śliwowicą Szydłowską, niestety ze względu na obecny stan prawny nie można nabyć jej legalnie w sklepie.
Z Placu Zamkowego można udać się przejściem (znajduje się po prawej stronie od rzeźb) na dół murów. Pod murami z tej strony mieści się największa z szydłowskich jaskiń – jaskinia Zguba Pod Zamkiem. Jaskinia ma około 8 metrów długości, a wejście do niej usytuowane jest około 5 metrów od Cieknącej – pobliskiego potoku. Jeśli lubisz jaskinie koniecznie zajrzyj do naszej relacji z Jaskini Raj.
Następnie można udać się do dwóch kolejnych jaskiń, znajdujących się po drugiej stronie drogi wojewódzkiej 756. Jaskinie nazwane odpowiednio Grota Zbója Szydły I i Grota Zbója Szydły II mają łatwe dojście, po drodze do nich widać też ciekawe odsłonięcia geologiczne oraz tzw. drzewo płynące po skale, którego korzenie jakby rozlały się po skale na której rosną.
Ciekawostka: Według legendy Szydłów bierze swoją nazwę od grasującego w jego okolicy zbója imieniem Szydło. Niedaleko miejsca, gdzie mieszczą się jaskinie, rzezimieszek wraz ze swoją bandą napadł na orszak biskupa krakowskiego. Biskup zaczął gorliwie się modlić i przyrzekać Bogu, że jeśli zbóje zostaną pokonani wybuduje w tym miejscu kościół. Losy potyczki nagle się odwróciły, Szydło wraz ze swoją bandą został pokonany i schwytany. Pod groźbą śmierci łotr zaprowadził biskupa do jaskini, gdzie przechowywane były inne zagrabione kosztowności. Biskup darował życie Szydle i jego kompanom, nakazując rozpoczęcie prawego życia i budowę osady, która dała początek miastu Szydłów. Kosztowności zgromadzone w dwóch jaskiniach zostały natomiast przeznaczone na budowę Kościoła Wszystkich Świętych.
Wejście do Groty Zbója Szydły I (po lewej stronie) oraz II (po prawej stronie).
Po wizycie w jaskiniach można udać się do Kościoła Wszystkich Świętych, zbudowanego na przełomie XIV i XV wieku. Obok kościoła znajdują się kolejne drewniane rzeźby, a sama świątynia znajduje się na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba biegnącej z Sandomierza do Tyńca. Droga ta jest odzwierciedleniem średniowiecznej drogi będącej częścią pielgrzymkowego szlaku do Santiago de Compostela.
Następnie, jeśli chcemy możemy udać się do kolejnej szydłowskiej groty – Jaskini z Zielonym Filarem, która umieszczona jest przy drodze naprzeciwko Bramy Krakowskiej. Jaskinia jest o tyle ciekawa, że można zaparkować niemal bezpośrednio nad nią. Swoją nazwę zawdzięcza porośniętemu mchem filarowi znajdującemu się tuż przy wejściu do niej.
Kolejnym wartym zaznaczenia punktem jest jedyna istniejąca do dziś miejska brama – Brama Krakowska. Brama zwieńczona jest dwoma kolistymi wieżyczkami, znajdują się też w niej dwa prostokątne okna. Na bramę można wejść kamiennymi schodami. Brama wraz z przyległymi do niej murami została odnowiona w 2011 roku.
Ciekawostka: Brama Wodna oraz Brama Opatowska i nieistniejąca już część murów nie zostały zniszczone w wyniku działań wojennych. W wyniku upadku miasta od XVI wieku zostały one doprowadzone do ruiny, a następnie rozebrane (sprzedane). Zamek przynajmniej dwukrotnie trawiony był przez płomienie (w 1541 oraz w 1630 roku), dwukrotnie był też niszczony (w wyniku potopu szwedzkiego oraz najazdu Rakoczego w 1657). Za każdym razem go odbudowywano, tracił on jednak na swej świetności i pod koniec XVIII wieku został opuszczony. W XIX wieku rozebrano np. Bramę Opatowską, a powołana komisja licytacyjna oceniła, że zawierała ona 100 siągów kamienia (1 siąg miał 3 łokcie szerokości, 3 długości i 1,5 wysokości). Na szczęście dla miasta nie znaleźli się nabywcy chętni kupić materiał ze znacznej części murów oraz Bramy Krakowskiej.
Kolejnym punktem zwiedzania jest kościół parafialny pod wezwaniem św. Władysława wzniesiony z polecenia Kazimierza Wielkiego. Gotycki kościół murowany z cegły ma dwunawowy korpus wsparty na dwóch filarach. Ołtarz główny pochodzi z początków XVII wieku i przedstawia Matkę Boską Różańcową. Kościół wzniesiony został około 1355 roku, jednak wcześniej w jego miejscu istniała prawdopodobnie inna drewniana świątynia. Obok świątyni znajduje się dzwonnica oraz ruiny wikariatki (miejsca, gdzie mieszkali kapłani – wikariusze).
Kolejnym interesującym miejscem są znajdujące się za murami miejskimi ruiny kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego oraz szpital dla ubogich i starców. Budynek postawiony został stosunkowo późno, bo dopiero w pierwszej połowie XVI wieku. Szpital, w którym przebywało od kilku do kilkunastu osób, funkcjonował do XVIII wieku. Ostatecznie został zniszczony prawdopodobnie przez piorun, który pozbawił go dachu jeszcze przed rokiem 1789.
Podsumowanie
Szydłów to bardzo ciekawe miejsce, do którego warto się wybrać. Niewielkie miasto niemal w całości otoczone murami pozwala poczuć klimat średniowiecza. Nie bez powodu zresztą nazywane jest czasem polskim Carcassonne (to oryginalne, francuskie mieliśmy okazję oglądać podczas naszej pierwszej wyprawy – na Gibraltar w 2015 roku).
W ostatnich latach w Szydłowie zostały odnowione między innymi Brama Krakowska i mury. Gmina pozyskała też duże środki na dalszą renowację i miejsce to z pewnością wkrótce stanie się jeszcze ciekawsze (prace mają zakończyć się wiosną 2019 roku). Oprócz pozostałości po złotym okresie Szydłowa warto również zajrzeć do niewielkich jaskiń i obejrzeć ciekawe odsłonięcia geologiczne występujące w ich okolicach.
