Dzielnica żydowska – Józefów (Josefov) jest miejscem od wieków związanym z kulturą żydowską. Nazywany niekiedy Żydowskim Miastem, jest jedną z najlepiej zachowanych dzielnic żydowskich w Europie. Przez 800 lat mieszkała tu jedna z największych europejskich społeczności Żydów. Ze względu na powyższe, musiał znaleźć się na naszej liście 10 miejsc, które trzeba odwiedzić w Pradze.
Józefów mieści się na niewielkim terenie, między Wełtawą a Starym Miastem. Wszystkie interesujące miejsca znajdują się blisko siebie. Odwiedzając synagogi należy pamiętać o właściwym ubiorze (długie spodnie, bluzki zakrywające ramiona i dekolt), a także o tym, że są one zamknięte w soboty i żydowskie święta.
adres: U Staré školy 1, 110 00 Praha 1
Dzielnica Żydowska Józefów – historia
Zgodnie z miejskimi kronikami dwie osady żydowskie istniały w Pradze już w XI wieku. Niestety, w historii tej dzielnicy miało miejsce wiele tragicznych wydarzeń, ponieważ w ciągu wieków wielokrotnie prześladowano mieszkających tam Żydów. Niedługo po osiedleniu Żydów w Pradze, król Wratysław II wydał edykt, który nakazywał im noszenie żółtej gwiazdy na ubraniu. W XIII wieku Żydowskie Miasto otoczono murem i stworzono getto, co pogłębiło izolację ludności. Dotychczas barierami były odmienny język, religia i kultura, do tego doszła jeszcze bariera fizyczna.
Żydzi padali tu często ofiarami przemocy. Pierwszy pogrom miał miejsce podczas wyprawy krzyżowej w XI wieku, następny w XIV wieku, kiedy nie oszczędzono nawet tych, którzy ukryli się w synagogach.
Najlepszym okresem w historii Józefowa były rządy Rudolfa II na przełomie XVI i XVII wieku. W dzielnicy pojawiły się znaczące osobistości, takie jak żydowski uczony polskiego pochodzenia – rabin Löw, który według legendy był twórcą Golema*. Dziś, pozostałością po legendarnym Golemie jest mozaika na chodniku niedaleko Synagogi Maisela i dziedziniec Muzeum Żydowskiego, gdzie stoi ponad dwumetrowa rzeźba potwora. Kolejną znaczącą postacią był Mordechaj Maisel, burmistrz żydowskiego getta, który zajmował się finansami króla Rudolfa II. Wspomógł budowę ratusza, dwóch synagog, szpitala oraz szkoły. W Józefowie mieszkał także wybitny poeta – Franz Kafka.
W XVIII wieku miało miejsce tragiczne wydarzenie – w wyniku wielkiego pożaru większość domów spłonęła. Dzielnica opustoszała na trzy lata przez rozporządzenie królowej Marii Teresy, która uważała, że Żydzi popierają jej wrogów.
Sytuacja Żydów poprawiła się za panowania cesarza Józefa II (1741-1790), który wydał edykt tolerancyjny znoszący obowiązek noszenia przez Żydów oznaczeń na ubraniach, a także dał im możliwość uczyć się i mieszkać poza swoją dzielnicą. To właśnie na jego cześć nazwano Żydowskie Miasto Józefowem.
W XIX wieku Józefów został zburzony i postawiony od nowa. Spowodowane było to tym, że panowała bieda i dzielnica była bardzo brudna, ludzie chorowali, ze względu na bardzo złe warunki sanitarne pojawiło się ryzyko wybuchu epidemii.
*Legenda o Golemie głosi, że rabin Löw stworzył z gliny Golema, stwora bez duszy, aby chronić zamieszkujących Pragę Żydów. Jedna z wersji mówi, że rabin włożył mu pod język listek pergaminu z napisem „Emet” (co po hebrajsku oznacza „Prawda”), który go ożywił. Za dnia Golem pomagał mieszkańcom, w nocy zaś pełnił wartę. Niestety, Golem stawał się coraz bardziej niebezpieczny, wybijał okna, łamał drzewa. Rabin zabrał więc listek pergaminu i usunął z niego pierwszą literę, tworząc w ten sposób słowo „Met”, czyli „Śmierć”. Gliniane ciało zakopał, prawdopodobnie pod Synagogą Staronową.
Josefov – najważniejsze obiekty
W Józefowie znajdziemy wiele synagog, ratusz żydowski, salę obrzędową Żydowskiego Stowarzyszenia Pogrzebowego, stary żydowski cmentarz oraz miejsce narodzin Franza Kafki. Co ciekawe, bardzo dobry stan dzielnicy związany jest z działaniami Adolfa Hitlera, który chciał stworzyć „Egzotyczne Muzeum Wymarłej Rasy”, gdzie zwożono przeróżne drogocenności z okupowanych krajów.
Synagoga Staronowa
Stanowi najcenniejszy obiekt Józefowa i jest najstarszą czynną synagogą w Europie i drugą na świecie (zbudowana została w 1270 roku). Wedle legendy, kamienie na jej budowę przyniosły anioły z Jerozolimy, jednak miały one zostać zwrócone.
Synagoga Klausowa
Została wybudowana w miejscu, w którym stały przedtem trzy małe budynki nazywane klausami, była to szkoła talmudyczna, synagoga i rytualna łaźnia. Była największą synagogą getta.
Synagoga Pinkasa
Jest jednym ze starszych budynków w Pradze, jej nazwa pochodzi od wnuka jej fundatorów. W latach 50.XX wieku stała się miejscem pamięci ofiar Holocaustu. Ręcznie, na ścianach nawy i przedsionka, wypisano 77 297 nazwisk ofiar prześladowań. Na miejscu szafy ołtarzowej wypisano nazwy obozów koncentracyjnych.
Synagoga Maisela
Początkowo była prywatną synagogą rodziny Maiselów, ówczesnego burmistrza i fundatora przebudowy getta. Dziś stanowi przestrzeń wystawową Muzeum Żydowskiego, gdzie przedstawiona jest ekspozycja „Historia Żydów w Czechach i na Morawach”.
Synagoga Hiszpańska
Powstała w miejscu szkoły, do której chodzili Żydzi pochodzący z Hiszpanii. Dla architekta tworzącego synagogę inspiracją była hiszpańska Alhambra. Najmłodsza, bo wybudowana dopiero w XIX wieku, ma najbardziej bogate wnętrze spośród pozostałych synagog.
Stary Cmentarz Żydowski
Został założony w połowie XV wieku. Ze względu na to, że religia nie pozwala Żydom usuwać grobów, na cmentarz nakładano kolejne warstwy ziemi (nawet do dwunastu warstw). Pochowano tutaj rabina Maisela i rabina Löwa.
Muzeum Żydowskie
Poświęcone jest historii Żydów w Pradze i w Europie. Powstało w XX wieku, jednak najwięcej zbiorów zgromadzili naziści od 1942 roku, kiedy to Adolf Hitler postanowił stworzyć Muzeum Wymarłej Rasy.
Pomnik Franza Kafki
Ponad 4-metrowy pomnik Franza Kafki, wybitnego pisarza żydowskiego pochodzenia. Miejsce pomnika nie jest przypadkowe, stoi on na ulicy, gdzie Kafka miał swój dom. Jest to miejsce symboliczne, jedna noga pomnika stoi w dzielnicy żydowskiej, druga zaś na Starym Mieście. Co ciekawe znajduje się on między synagogą, kościołem katolickim i kościołem prawosławnym.
Józefów – ceny biletów
Józefów należy do jednej z droższych atrakcji Pragi. Oczywiście samo zwiedzanie dzielnicy jest bezpłatne, jednak za wejście do synagog lub Muzeum Żydowskiego przyjdzie nam słono zapłacić. Przed zwiedzającymi postawiono kilka możliwości zakupu biletów. Przed zwiedzającymi, którzy pragną odwiedzić najważniejsze obiekty Józefowa postawiono trzy możliwości zakupu biletu.
Bilet A: Cena biletu pozwalającego na wejście jedynie do Staronowej Synagogi wynosi 200 koron czeskich (ok. 33,50 zł) w przypadku biletu normalnego oraz 140 koron czeskich (ok. 24 zł) w przypadku biletu ulgowego (dla dzieci od 6 roku życia i studentów do 26 lat).
Bilet B: Druga opcja to bilet pozwalający na wejście do wszystkich pozostałych obiektów Synagogi Maisela, Synagogi Maisela, Synagogi Hiszpańskiej, Starego Żydowskiego Cmentarza oraz Muzeum Żydowskiego. Bilet normalny w tym przypadku kosztuje 330 koron (ok. 55 zł), ulgowy zaś 220 koron (ok. 36,50 zł).
Bilet C (A+B): Trzecia opcja to połączenie wcześniejszych biletów uprawniające do wejścia do wszystkich obiektów. Cena takiego biletu to 500 koron (ok. 83 zł) w przypadku biletu normalnego oraz 340 koron (ok. 56,50 zł) w przypadku biletu ulgowego.
Bilety takie ważne są 7 dni. Wszystkie obiekty powinny być otwarte codziennie z wyjątkiem soboty i świąt żydowskich w godzinach od 9:00 do 18:00 w sezonie letnim oraz od 9:00 do 16:30 w sezonie zimowym.
