Jaka jest polska wieś każdy wie, każdy widział, poczuł a przynajmniej tak mu się wydaje. Nasuwa się więc pytanie po co tworzyć muzeum wsi? Przekonajcie się odkrywając z nami, w ramach serii #OdkryjŚwiętokrzyskie jeden z najciekawszych obiektów turystycznych województwa, a zarazem jedną z największych skarbnic wiedzy o ziemi świętokrzyskiej – Park Etnograficzny w Tokarni, który jest częścią Muzeum Wsi Kieleckiej.
Muzeum Wsi Kieleckiej Park Etnograficzny w Tokarni – dojazd i informacje praktyczne
adres: Tokarnia 303
cena parkingu: parking bezpłatny
godziny otwarcia:
styczeń – marzec: codziennie 9:00 – 15:00;
kwiecień: poniedziałek 9:00 – 15:00, wtorek-piątek 9:00 – 17:00, sobota-niedziela 10:00 – 18:00;
maj – czerwiec: poniedziałek-piątek 9:00 – 17:00, sobota 8:00 – 18:00, niedziela 10:00 – 18:00;
lipiec – sierpień: poniedziałek 9:00 – 15:00, wtorek-niedziela 10:00 – 18:00;
wrzesień – październik: poniedziałek 9:00 – 15:00, wtorek-piątek 9:00 – 17:00, sobota-niedziela 10:00 – 18:00;
listopad – grudzień: codziennie 9:00 – 15:00;
ceny biletów: w sezonie (od 1 kwietnia do 31 października) bilet normalny 14 zł, bilet ulgowy 8 zł, bilet rodzinny (2+1) 30 zł, bilet rodzinny (2+2) 35 zł; poza sezonem bilet normalny 10 zł, bilet ulgowy 5 zł, bilet rodzinny (2+2) 20 zł; przewodnik w języku polskim 100 zł / 2,5 godziny (opcjonalnie);
czas zwiedzania: około 2,5 godziny.
Park Etnograficzny w Tokarni znajduje się przy samej drodze krajowej numer 7, więc z trafieniem tu nikt nie powinien mieć większych problemów. Parking przy muzeum w Tokarni jest bezpłatny. Sam park ma powierzchnię ponad 60 hektarów i podzielony jest na sześć sektorów, gdzie przedstawiono różne zabudowania z subregionów ziemi kieleckiej: Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Sandomierskiej, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz Niecki Nidziańskiej. Warto wybrać się tu kilkuosobową grupą i skorzystać z usług przewodnika, który najlepiej przybliży nam historię poszczególnych zabudowań oraz sposobu życia na kieleckiej wsi przed 50, 100 czy 200 laty.
Park Etnograficzny w Tokarni – historia
Park Etnograficzny w Tokarni jest realizacją założeń naukowych profesora Romana Reinfussa. Zamierzeniem wybitnego etnografa było odtworzenie typowego układu osadniczego z różnych części regionu kieleckiego. Park zaczął funkcjonować w 1977 roku, a wybór miejsca nie był przypadkowy. Ze względu na ukształtowanie terenu, Tokarnia idealnie niemal pozwalała odwzorować krajobraz różnych subregionów Kielecczyzny. Kilkukilometrowy spacer pozwala nam płynnie przenosić się pomiędzy wyżynami i nizinami doskonale odwzorowując lokalne warunki.
Sektor małomiasteczkowy
Zwiedzanie rozpoczynamy od sektora małomiasteczkowego. Jak sama nazwa wskazuje, znajdziemy tu zabudowania z małych miasteczek ziemi kieleckiej. W pomieszczeniach urządzono ekspozycje przedstawiające jak wyglądały znajdująca się w małym miasteczku apteka czy gabinet lekarza rodzinnego, który ze względu na specyfikę pracy musiał być bardzo wszechstronny (pełnił często rolę okulisty, dentysty i ginekologa). W owym czasie większość osób pracowała w domu, więc oprócz części mieszkalnej znajdowała się też część przeznaczona do pracy (np. sklep).
W sektorze małomiasteczkowym można doskonale dostrzec różnice w budownictwie pomiędzy poszczególnymi miasteczkami. Znajduje się tu też najstarszy budynek w zbiorach muzeum – jest to chałupa z 1705 roku pochodząca z Szydłowa, opisanego przez nas zresztą w ramach projektu #OdkryjŚwiętokrzyskie.
Warto na tym etapie wspomnieć, że budynki znajdujące się w Tokarni są oryginalne. Zostały przeniesione, a nie zbudowane na podstawie oryginalnych budynków. Przeniesienie nawet niewielkiej chaty nie jest proste. Zostaje ona w całości rozebrana, jej elementy (każda deska, itp.) dokładnie opisane i ponumerowane, a następnie złożone już na miejscu.
Sektor wyżynny
Ukształtowanie terenu i położenie Muzeum Etnograficznego w Tokarni świetnie oddaje różnice w wysokościach, jakie widoczne są na ziemi kieleckiej. W sektorze tym możemy oglądać chałupy i zabudowania z Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz Wyżyny Sandomierskiej. Znajdują się tu też między innymi wiatraki różnych typów. Ciekawostką jest to, że stojący tu wiatrak z Dębna jest czasem uruchamiany i wykorzystywany do mielenia zboża uprawianego na terenie parku.
Do ciekawych obiektów sektora wyżynnego zaliczyć można między innymi zagrodę z Bukowskiej Woli, gdzie zaaranżowana została wystawa 600 rzeźb pt. Ocalić od zapomnienia. Jan Bernasiewicz, twórca Ogrodu Rzeźb. Oprócz samych rzeźb można tu zapoznać się z niezwykle ciekawą historią Bernasiewicza, jego szkicami oraz notatkami (często związanymi z wróżbiarstwem) oraz z prostą w formie, a jednocześnie głęboką poezją jego żony.
W sektorze tym znajduje się też zagroda, gdzie żyją kozy, gęsi, indyki czy kury. Jest to ciekawe doświadczenie szczególnie dla miastowych, którzy nigdy nie mieli okazji oglądać sposobu hodowli zwierząt w małych wiejskich gospodarstwach.
Sektor Świętokrzyski
Zabudowa tego sektora jest najściślejsza. Przechodząc przez niego ma się rzeczywiście wrażenie, jakby przechodziło się przez wioskę. Ukształtowanie terenu również jest odpowiednio przystosowane, co sprawia wrażenie, że rzeczywiście jest się w Górach Świętokrzyskich. Znajdują się tu między innymi dom zielarki, wiejska szkoła i przykładowe zabudowania z różnych wiosek. Sektor ten najczęściej ze wszystkich części Parku Etnograficznego w Tokarni jest wykorzystywany jako plener zdjęciowy do filmów, nagrywano tu między innymi fragmenty filmu pt. Wyklęty.
Sektor dworsko-folwarczny
Sektor, który na nas zrobił chyba największe wrażenie. Jego główny punkt stanowi XIX-wieczny dwór z Suchedniowa, do którego wiedzie długa lipowa aleja. Dwór posiada wiele pomieszczeń i jest w pełni urządzony oryginalnymi przedmiotami. Obok dworu znajduje się sad owocowy (sady w owym czasie znajdowały się właśnie przy dworach).
W sektorze tym znajdziemy też spichlerze z Rogowa, Zduńskiej Woli i Staszowa oraz ośmiorak (mieszkanie dla służby) z początku XX wieku, które dziś pełnią rolę pokoi gościnnych. W stodole dworskiej możemy natomiast podziwiać kolekcję wozów i powozów, wśród których znajdziemy między innymi wozy strażackie, wóz piekarniczy czy popularne wozy drabiniaste.
Sektor nadwiślański
W muzeum wsi kieleckiej nie mogło zabraknąć sektora poświęconego okolicom najważniejszej rzeki regionu – Wisły. Budownictwo odróżnia się od tego, z pozostałych sektorów, jest to spowodowane mniejszą dostępnością materiałów (w tym regionie było o wiele mniej drzew). Ciekawostką jest wiklinowa stodoła oraz wystawa sprzętu wykorzystywanego przez nadwiślańskich rybaków.
W sektorze oprócz budownictwa mieszkalnego znajdują się też dwa młyny, które niestety z powodu braku wody nie funkcjonują. Do młynów oczywiście można wejść i obejrzeć kompletny osprzęt, który wykorzystywany był przy mieleniu mąki.
Sektor lessowy
Sektor lessowy przedstawia budownictwo z okoli ziemi pińczowskiej. Jest to najmniejszy z sektorów. Podobnie jak w przypadku sektora nadwiślańskiego, budownictwo różni się sporo od tego z sektora wyżynnego. Chałupy są tu raczej mniejsze i dużo skromniejsze. Przykładem takiej chałupy może być niewielkie domostwo z Chrobrza, gdzie odwzorowany jest sposób mieszkania ubogiej XIX-wiecznej wiejskiej rodziny z tego regionu.
Podsumowanie
Park Etnograficzny w Tokarni to miejsce, które zdecydowanie polecamy odwiedzić. Na wizytę warto zarezerwować sobie kilka godzin i wybrać ładny słoneczny dzień. Ze względu na ogromny teren parku nie musimy obawiać się tłumów, nawet podczas weekendów. Do Tokarni warto wybrać się również w czasie organizowanych tu co jakiś czas wydarzeń, podczas których miejsce to zaczyna tętnić życiem, można wtedy spróbować lokalnych przysmaków czy pooglądać tematyczne pokazy.
