Elche – zwiedzanie największego gaju palmowego w Europie

elche zwiedzanieElche lub Elx (w języku katalońskim i walenckim), to położone w południowej części wspólnoty autonomicznej Walencji miasto, wchodzące w skład obszaru metropolitalnego Alicante-Elche. Mieszkańcy obu miast, łagodnie mówiąc, nie darzą się zbytnią sympatią, a ich stosunki można porównać do wzajemnych uczuć mieszkańców Zielonej Góry i Gorzowa, czy Katowic i Sosnowca. Elche i Alicante konkurują ze sobą na wielu płaszczyznach – gospodarczej, sportowej, kulturalnej i turystycznej. O ile w przypadku tej ostatniej zdecydowanie wygrywa Alicante, do którego turystów przyciąga niesamowite wybrzeże Costa Blanca, to mimo wszystko w Elche również znajdziemy coś wyjątkowego. Tym czymś jest największy znajdujący się w niearabskiej części świata gaj palmowy Palmeral de Elche, który w 2000 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Niezależnie od tego czy naszym celem wakacyjnym jest Alicante, Elche czy inne pobliskie miasto – bez wątpienia warto poświęcić przynajmniej kilka godzin na zwiedzanie Elche i znajdujących się tu niesamowitych palm. Zapraszamy do zapoznania się z proponowanym przez nas planem zwiedzania, w którym uwzględniliśmy najciekawsze i najbardziej okazałe palmy.

Jeśli wybierasz się do Elche/Alicante, według nas warto odwiedzić również oddalone o 40 kilometrów różowe Jezioro Torrevieja.

Gaj Palmowy Palmeral de Elche – historia

Kartagina, Rzym i Maurowie

Historia palm w Elche sięga jeszcze czasów, kiedy tereny te były częścią Imperium Kartagińskiego (uprawiali tu palmy już w V w. p.n.e.). Po podboju tych terenów ich uprawę kontynuowali Rzymianie, a następnie od VIII w. Maurowie. Arabowie znacznie rozszerzyli i unowocześnili uprawę, budując między innymi sieć kanałów melioracyjnych. To właśnie Maurom zawdzięczamy projekt oraz obecny wygląd gaju, który nie zmienił się znacznie od X wieku. W 1265 roku miasto zostało zdobyte przez wojska chrześcijan, dowodzone przez Jakuba I Zdobywcę, który wydał dekret chroniący palmy (które były utożsamiane z kulturą i dziedzictwem arabskim) przed zdewastowaniem. Od tego czasu średniowieczne władze monitorowały stan gaju, wydając szereg praw dotyczących jego ochrony.

Po co sadzono palmy?

Niestety, dziś nie zobaczymy w Elche żadnej palmy sięgającej swoją historią do czasów Imperium Kartagińskiego, panowania Rzymu czy Maurów. Nie jest to spowodowane zniszczeniami, a cyklem życia drzewa. Rosnące tu palmy daktylowe (daktylowiec właściwy – Phoenix dactylifera L.) osiągają maksymalnie 250-300 lat i są jedną z najstarszych udomowionych przez człowieka roślin – przedstawiają je pochodzące sprzed kilku tysięcy lat egipskie rzeźby. Palmy daktylowe sadzone były w celach rolniczych – zaczynały owocować już z w wieku 5-6 lat (ociągając dorosłość w wieku lat 12) i robiły to przez następne 70-80 lat. Zbiór owoców ma miejsce każdego roku, na przełomie listopada i grudnia. Palmy, które przestawały owocować zastępowano nowymi. Palmy służyły nie tylko pozyskiwaniu owoców, tworzyły również cień, który w ciepłym i suchym klimacie jest na wagę złota. Cień palm pomagał prowadzić bardziej wymagające uprawy warzyw czy owoców (np. granatów).

Czasy współczesne

W XVIII w. miasto zaczęło się rozrastać, co spowodowało wycinkę części gaju. Rewolucja przemysłowa XIX wieku sprawiła, że palmy straciły na swoim znaczeniu gospodarczym. Drzew jednak nie wycięto, ponieważ cieszyły się sympatią miejscowych i były uznawane za część dziedzictwa kulturowego miasta. Część plantacji przekształcono w publiczne ogrody, z zachowaniem oryginalnego układu. Drzewa wzdłuż ulic posadzone są w pojedynczych lub podwójnych rzędach, zgodnie z liniami starożytnych, nadal funkcjonujących kanałów irygacyjnych.

Jeden z murali nawiązujący do palmowego dziedzictwa miasta.

Gaj Palmowy Elche – zwiedzanie

Gaj Palmowy w Elche liczy obecnie około pół miliona palm. Z racji dwóch używanych tu języków, gaj funkcjonuje pod hiszpańską nazwą Palmeral de Elche lub katalońską/walencjańską Palmerar d’Elx. Palmy świetnie wprasowują się w krajobraz, który jest nieporównywalny do żadnego innego europejskiego miasta jakie widziałem. Cały kompleks to połączone ze sobą alejami palmowymi miejskie parki, w których znajdziemy nie tylko rosnące prosto palmy daktylowe, ale również okazy o ciekawym kształcie czy inne gatunki. Gaj palmowy i przedstawione przez nas w artykule miejsca są bezpłatne, z wyjątkiem dwóch pierwszych – Museu del Palmeral, do którego bilet wstępu to 1 euro oraz ogrodu botanicznego Huerto del Cura, w którym rośnie chyba najsłynniejsza palma na świecie – La Palmera Imperial i gdzie bilet to koszt 5 euro.

Museu del Palmeral (A)
Huerto de San Plácido (B)
Jardín Huerto del Cura (C)
La palmera Taleb Rifai (D)
Hort de Rogeta, Hort del Pastoret i Parque Filet de Fora (E)
La Glorieta (F)
La Bonica (G)
Park miejski (H)

Zwiedzanie proponujemy rozpocząć od Muzeum Gaju Palmowego w Elche – Museu del Palmeral (A). Obiekt otwarty jest codziennie, z wyjątkiem poniedziałku, w godzinach od 10:00 do 14:00 oraz 15:00 do 18:00 (w niedziele i święta państwowe otwarty tylko rano). Bilet wstępu kosztuje 1 euro (dzieci i studenci 0,5 euro).

Niewielkie muzeum mieści się w tradycyjnym domu z XIX wieku i przedstawia historię gaju palmowego. Możemy zobaczyć tu między innymi okazałe palmy wielkanocne (wykorzystywane podczas chrześcijańskiej Niedzieli Palmowej) oraz dowiedzieć się trochę o historii i zastosowaniu palm. Muzeum nie jest zbyt duże, nie należy też do najnowocześniejszych, ale biorąc pod uwagę niewielki koszt biletu, warte jest odwiedzenia.

Po zwiedzeniu muzeum udajemy się do znajdującego się obok niego zagajnika Huerto de San Plácido (B), gdzie przy odrobinie szczęścia będziemy mogli zobaczyć pokaz wspinania się na palmy wykonywany przez profesjonalnego palmerero. Palmerero przy użyciu liny wchodzili i nadal wchodzą na palmy w celu podcinania liści, pielęgnacji czy zbierania owoców. Pokazy odbywają się rano po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej (numer telefonu +34 96 542 22 40).

Palmerero

Palmerero do wchodzenia na drzewa w nowoczesnej wersji wykorzystuje linę wraz z uprzężami, w wersji tradycyjnej robi to używając jedynie liny.

W zagajniku będziemy mogli oglądać różne palmy, znajdziemy tu między innymi La Pipa de San Palacido – jedną ze słynnych pipas, czyli palm, których pnie są mocno zakrzywione, ale wierzchołki wyginają się i rosną pionowo. Jest to jeden z przykładów geotropizmu (rośliny, nawet jeśli je przechylimy, będą próbowały rosnąć w górę). Oprócz palm znajdziemy tu też kilka ciekawych kaktusów.

palma La Pipa de San Palacido

La Pipa de San Palacido, jedna z „krzywych”, ale rosnących do góry palm.

Z Huerto de San Plácido udajemy się do oddalonego o 200 metrów ogrodu botanicznego Jardín Huerto del Cura (C). Ogród znajduje się po drugiej stronie ulicy, niemal naprzeciwko hotelu o tej samej nazwie. Wejście do ogrodu jest płatne, bilet normalny kosztuje 5 euro (studenci i emeryci 3 euro, a dzieci i młodzież szkolna 2,5 euro). Ogród otwarty jest codziennie od godziny 10:00, do godzin popołudniowych (w zależności od miesiąca zamykany jest od 16:30 do 20:30, a w soboty o 1,5 godziny wcześniej).

ogród botaniczny w elche

palma sisi

Huerto del Cura to miejsce gdzie znajdziemy kilkadziesiąt odmian palm z całego świata. Mimo iż znajdujemy się w centrum miasta, w ogrodzie panuje spokój i harmonia. Znajdziemy tu zarówno ogromne stare okazy, jak również stosunkowo nowe, liczące jedynie kilka czy kilkanaście lat drzewa. Bez wątpienia najważniejszą palmą w całym ogrodzie jest La Palmera Imperial poświęcona cesarzowej Austro-Węgierskiej Elżbiecie Bawarskiej, znanej jako Sissi, która odwiedziła ogród w 1894 roku. Palma jest szczególnie ciekawa, ponieważ dodatkowe pędy zazwyczaj rozwijają się u podstawy drzewa, gdy ma ono od 10 do 15 lat. W tym przypadku pędy wyrosły na wysokości około 2 metrów gdy drzewo miało ponad 60 lat. 7 pędów rozwinęło się symetrycznie i dziś, po ponad 130 latach, uzyskały ogromne rozmiary. Drzewo wspierane jest na metalowych stelażach już od 1900 roku. Obecnie całe drzewo waży około 8 ton, a jego 8 pędów osiąga wysokość około 17 metrów.

La Palmera Imperial

W ogrodzie oprócz palm znajdziemy również zakątek z okazałymi kaktusami, kilka ciekawych rzeźb oraz spotkamy jego mieszkańców, chodzące wolno pawie.

Po odwiedzeniu muzeum i ogrodu botanicznego, w zależności od tego ile mamy czasu, możemy udać się bezpośrednio w kierunku palmy Taleba Rifaii (D) lub pozwolić sobie na przechadzkę obok gajów palmowych Hort de Rogeta, Hort del Pastoret i Parque Filet de Fora (E, trasa jak na zdjęciu poniżej), które swoim wyglądem najbardziej przypominają starożytne gaje.

Palma Taleba Rifaii (E) przypomina miniaturową wersję palmy Sissi. Siedem równomiernie rozłożonych gałęzi wyrasta z pnia pół metra nad ziemią. Palma ta poświęcona została Talebowi Rifaii, który był sekretarzem generalnym Światowej Organizacji Turystyki.

Taleba Rifaii

Następnie, idąc w kierunku starego miasta dochodzimy do wypełnionego palmami skweru La Glorieta (F), z którego udajemy się na niewielki plac Plaza de la Mercé, gdzie wśród wysokich budynków skrywa się palma La Bonica (G). Palma uznawana jest za wzór swojego gatunku, dzięki zdrowym, gładkim i bardzo gęstym liściom, które z czasem zamieniają się w piękny pień. Słowo bonica, którym określona została palma w języku valenciano oznacza piękna.

Kolejnym punktem i ukoronowaniem naszego zwiedzania jest liczący 9 hektarów park miejski (H), w którym zobaczymy kolejne unikatowe plamy oraz odpoczniemy w cieniu imponujących drzew. Wśród okazów zasługujących na szczególną uwagę są tu między innymi palma El Tridente, która rozgałęzia się na trzy odnogi na wysokości trzech metrów czy krzywa palma Del Colom, na której często można spotkać gołębie (colom w języku valenciano znaczy gołąb). Oprócz samych palm, znajdziemy tu też kilka ciekawych budowli oraz liczne fontanny, które pomagają się ochłodzić w upalne dni.

palmeral de elchebardzo wysoka palma

Podsumowanie

Elche to miasto, które zdecydowanie warto uwzględnić na swojej liście miejsc wartych odwiedzenia. Jeśli planujecie spędzić swój urlop nad słonecznym wybrzeżem Costa Blanca, to warto wygospodarować chociaż jeden dzień, aby odwiedzić gaj palmowy, w którym poczujemy się jeszcze bardziej egzotycznie. Samo Elche, poza wpisanym na listę UNESCO palmowym gajem, ma również do zaoferowania turystom kilka ciekawych historycznych zabytków architektury. To tutaj znaleziono też jedno z najważniejszych dzieł sztuki iberyjskiej – popiersie Damy z Elche, które stało się symbolem miasta (w parkach znajdziemy wiele jego replik).

Komentarze

Komentarzy