Brno to historyczna stolica Moraw, która uznawana jest za drugie najważniejsze miasto Czech. Miasto bardzo atrakcyjne turystycznie, które dodatkowo położone jest niecałe 3 godziny drogi z Polski, dzięki czemu wydaje się bardzo dobrą opcją na weekendowy wyjazd lub na przedłużony weekend, który połączymy ze zwiedzaniem innych pobliskich atrakcji Moraw, takich jak Lednice (o których artykuł ukaże się u nas wkrótce), lokalne winnice znajdujące się na północ od niego oraz jaskinie i morawski kras położone na północy (takie jak np. Jaskinia Balcarka).
Z racji, że w Brnie byliśmy już kilkukrotnie i spędziliśmy tu prawie dwa tygodnie, postanowiliśmy przygotować dla Was kilka artykułów ułatwiających zwiedzanie tego miasta. Pierwszym z nich jest ten, w którym przedstawimy subiektywną listę 10 miejsc, które warto według nas odwiedzić w Brnie! Zapraszamy!
Uwaga: Na mapie nie uwzględniliśmy Willi Tugendhatów, która znajduje się ok. 2 km od centrum na północny-wschód.
1. Rynek Warzywny – Zelný trh
Po południu miejsce to zmienia się, okolice piękne barokowej fontanny Parnas (wzniesionej w latach 1690-1696 według projektu Johanna Bernharda Fischera von Erlach) stają się miejscem spotkań. Lokalni mieszkańcy i turyści gromadzą się w ogródkach otaczających ją lokali oraz w zaaranżowanej przez miasto przestrzeni i wokół pojawiających się tu wieczorem food-trucków. Zielony Rynek staje się wtedy jednym z ważnych punktów na wieczornej mapie miasta.
Zelný trh, czyli Rynek Warzywny, to jeden z najważniejszych miejskich placów. Swoją nazwę zawdzięcza on temu, że od XIII wieku w godzinach porannych rozkładane są tu stragany, na których lokalni rolnicy oraz handlarze sprzedają owoce i warzywa. Targ ten odbywa się tu do dziś, a każdego ranka, z wyjątkiem niedzieli, na placu jest bardzo tłoczno i gwarno.
Na placu w okresie letnim znajdują się publiczne leżaki, na których można usiąść i podziwiać gwarny plac oraz znajdujące się w jego okolicy zabytki. Oprócz wspomnianej wcześniej fontanny, jest tu też barokowa Kolumna św. Trójcy z 1729 roku oraz kilka ciekawych miejskich rezydencji takich jak Dietrichsteinský palác, w którym mieści się Muzeum Moraw.
W południowo-wschodniej części placu znajdziemy kolumnę z 11-letnim Mozartem, który przejeżdżając przez Brno dał tu swój koncert.
Zelny trh to nie tylko to, co widać na zewnątrz, pod placem znajdują się też jedne z najciekawszych brneńskich podziemi, które powstały z połączenia piwnic, drążonych w ziemi przez kupców będących właścicielami znajdujących się tu kamienic. Wejście do Labyrintu pod Zelným trhem możliwe jest codziennie, z wyjątkiem poniedziałku, w godzinach od 9:00 do 18:00. Bilet normalny kosztuje 160 koron czeskich (ok. 28 zł), a ulgowy połowę tej kwoty.
2. Były bunkier przeciwatomowy 10-Z Bunker
10-Z Bunker zdecydowanie nie należy do najbardziej typowych atrakcji, jest to bowiem nic innego jak oryginalny przeciwatomowy bunkier z czasów zimnej wojny. Znajdujący się pod górującym nad starówką miastem bunkier, którego budowa rozpoczęła się w latach 40. XX wieku, aż do roku 1993 był projektem ściśle tajnym.
Bunkier dziś nie pełni już swojej funkcji, nie popadł jednak w zapomnienie. Można go zwiedzać, a dla chcących poczuć zimnowojenny klimat, możliwy jest nawet nocleg w tym miejscu. Bunkier częściowo zamieniony został na epokowy hostel.
Zwiedzanie bunkra odbywa się samodzielnie (bez przewodnika) i kosztuje 150 koron czeskich dla dorosłych, 100 kc dla studentów i starszych uczniów oraz 50 kc dla dzieci do 15 roku życia. Bunkier do zwiedzania dostępny jest codziennie z wyjątkiem poniedziałku, w godzinach od 11:30 do 18:15.
3. Zamek Špilberk
Špilberk to górująca nad Brnem twierdza wzniesiona w XIII wieku. Zamek w XVII wieku tworzył z murami miejskimi fortecę, która na łamach historii zapisała się udaną obroną przez wojskami pruskimi w Wojnie Trzydziestoletniej. Dawna siedziba margrabiów morawskich oraz siedziba królewska w XIX wieku, została zamieniona na więzienie, gdzie Habsburgowie przetrzymywali więźniów politycznych. Z czasem miejska forteca utraciła swoje znaczenie i nie miała już wartości militarnej, a w 1959 roku stała się częścią miejskiego muzeum.
Na wzniesienie, na którym stoi zamek wejść można bezpłatnie. Płatne jest natomiast wejście na dziedziniec, zwiedzanie wystaw stałych, zamkowych podziemi – kazamatów oraz lapidarium. Wejście na zamek możliwe jest codziennie od 9:00 do 17:00 (w poniedziałki nie można wejść na czasową i stałą wystawę). Pełny bilet do zamku obejmujący wszystkie atrakcje kosztuje 350 kc (ok. 60 zł), wejście do kazamatów lub lapidarium 120 kc (ok. 20 zł). Więcej o biletach i godzinach otwarcia znajdziecie na stronie zamku.
4. Plac Wolności – Náměstí Svobody
Plac Wolności, czyli Náměstí Svobody to jeden z dwóch najważniejszych brneńskich placów i chyba nie sposób nie trafić tu odwiedzając Brno. Plac jest bardzo ciekawy i bardzo kontrowersyjny ze względu na swoją architekturę. Znajdziemy tutaj budynki i budowle z różnych okresów z ostatnich pięciu wieków.
To właśnie przy tym placu znajdują się najważniejsze pałace mieszczańskie miasta – XVI wieczny Dům pánů z Lipé (Dom Panów z Lipy) z okazałą renesansową fasadą, neorenesansowy Pałac Kleinów (Kleinův palác) z charakterystycznymi żelaznymi, czarnymi wykuszami na I i II piętrze oraz zbudowany w latach 1901-1902 Dům u Čtyř mamlasů, czyli Dom Czterech Gigantów z czterema okazałymi Atlantami służącymi za kolumny.
Na placu znajduje się też kolumna morowa (Morový sloup) z 1679 roku.
Zegar Astronomiczny – Brněnský orloj w „południe o 11:00”
Na Náměstí Svobody znajduje się też Brněnský orloj, czyli zegar astronomiczny w kształcie pocisku, który umieszczono tu w 2010 roku, z okazji 365 rocznicy oporu miasta w trakcie oblężenia podczas wojny trzydziestoletniej. Według legendy, szwedzcy dowódcy zniechęceni długim czteromiesięcznym oblężeniem Brna, mieli je zakończyć jeśli miasta nie uda się zdobyć do południa 15 sierpnia 1645 roku. Informacja ta dotarła jednak za sprawą szpiegów do miasta, gdzie postanowiono uruchomić dzwony, które każdego dnia obwieszczały południe o godzinę wcześniej.
Dziś 11:00 jest nadal bardzo ważną w Brnie godziną, a mieszkańcy wciąż pamiętają o wydarzeniu sprzed prawie czterech wieków. Zegar każdego dnia o godzinie 11:00 wypuszcza z siebie szklaną kulkę, która trafia do jednej z czterech dziur, z których może wyciągnąć ją szczęśliwiec, na którego akurat trafi los. Niestety kulę zdobyć jest dość trudno, ponieważ przy dziurach, z których wypada już kilkanaście minut wcześniej ustawiają się pierwsi czekający. Jeśli Wam się nie uda, możecie kupić taką kulę w informacji turystycznej np. koło Starego Ratusza.
Bernensky orloj jest mechanizmem dość kontrowersyjnym, ponieważ jego budowa kosztowała ponad 2 mln zł (12 mln koron czeskich), a roczne utrzymanie kosztuje prawie 90 tysięcy zł (ok. pół miliona koron). Zegar budzi kontrowersje również ze względu na swój fallistyczny kształt, przez który nazywany jest czasem brněnským falusem.
5. Katakumby pod kościołem św. Jakuba – Kostnice u sv. Jakuba
Będąc w Brnie, właściwie nie sposób nie odwiedzić podziemi. Podziemnych atrakcji zdecydowanie tu nie brakuje, czego przykładem są drugie największe (po paryskich) katakumby w Europie, w których spoczywa ponad 50 000 osób.
Według badań antropologicznych, szczątki znajdujące się w ossuarium to ofiary średniowiecznej dżumy oraz cholery, a także działań wojennych, w tym również najważniejszego w dziejach miasta oblężenia odpartego podczas Wojny Trzydziestoletniej w 1645 roku.
Cmentarz przy kościele św. Jakuba został założony w XIII wieku wewnątrz murów kościoła, co wykluczało jego dalszą rozbudowę. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc, po 10 do 12 lat od pochówku otwierano grób, a szczątki przenoszono do ossuarium. Cmentarz zlikwidowano w roku 1784 ze względów higienicznych. Pozostałości grobów umieszczono w krypcie, mur cmentarny rozebrano, a teren wokół kościoła wybrukowano. Ogromne krypty z czasem zostały zapomniane, aż do odkrycia ich w 2001 roku.
Kostnice u sv. Jakuba można odwiedzać codziennie z wyjątkiem poniedziałku, w godzinach od 9:30 do 18:00. Koszt biletu to 25 zł dla osób dorosłych (140 kc) oraz ok. 12,5 zł dla dzieci i uczniów od lat 6, studentów i seniorów (70 kc). Dzieci do lat 6 z opiekunem wejść mogą tu bezpłatnie.
6. Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła (Katedrála svatého Petra a Pavla) to najważniejsza świątynia diecezji brneńskiej. Wzniesiona została wzgórzu Petrov, od którego czasem bywa nazywana. Gotycka, a właściwie neogotycka świątynia góruje nad starym miastem swoimi strzelistymi wieżami, które powstały w trakcie przebudowy na przełomie XIX i XX wieku.
Niestety w świątyni nie można robić zdjęć, ale barokowe wnętrze zdecydowanie warte jest zobaczenia. Wstęp do świątyni jest bezpłatny, a obok znajdują się również niewielkie ale bardzo przyjemny park, gdzie w upalne dni można schronić się przed słońcem i chwilę odpocząć – Denisovy sady.
7. Pivnice
Przy tym punkcie już na wstępie musimy sobie coś wyjaśnić. Piwnica, czyli podziemne pomieszczenie, gdzie przechowuje się np. wina to po czesku… sklep. Pivnica w języku czeskim oznacza natomiast nic innego jak piwiarnię.
Będąc w Brnie gorąco polecamy wybrać się do jednego z wielu lokali serwujących piwo oraz lokalne jedzenie. Sposób nalewania oraz picia piwa w Czechach różni się mocno od tego w Polsce. U naszych południowych sąsiadów królują lagery, a piwa górnej fermentacji nie są zbyt popularne. Zazwyczaj w lokalach nie pije się też piwa z butelek, a piwo lane (Čepované z tanků) jest nalewane na kilka charakterystycznych sposobów, z których najpopularniejszy to hladinka, czyli piwo z pianą wysoką na dwa palce.
Ciekawych barów piwnych w Brnie znajdziemy bez liku. Do najbardziej kultowych miejsc na piwnej mapie Brna należą Výčep Na Stojáka (adres: Běhounská 16), gdzie nie ma miejsc siedzących, a jedynie miejsca stojące przy stolikach w lokalu i na zewnątrz. Innym miejscami, które sprawdziliśmy i możemy śmiało polecić są np. Pivnice Pegas (adres Jakubská 4), gdzie oprócz piwa czeka na nas również bardzo dobre jedzenie i ciekawy wystrój lokalu, czy nasz ulubiony brneński lokal z tradycyjnym jedzeniem – Stopkova Plzeňská Pivnice (adres Česká 163).
8. Plac Morawski – Moravské námesti
Plac Morawski (Moravské námesti) to miejsce wydarzeń kulturalnych, gdzie szczególnie dużo dzieje się wieczorem. Plac ten to „brama do starego miasta” dla przyjeżdżających do niego komunikacją miejską, bo w jego najbliższym sąsiedztwie znajduje się najwięcej przystanków komunikacji miejskiej.
Przy placu znajduje się barokowy Kościół św. Tomasza (Kostel sv. Tomáše) oraz dwie ciekawe rzeźby. Pierwsza z nich to Sprawiedliwość umieszczona przed gmachem Najwyższego Sądu Administracyjnego. Mimo iż Brno nie jest stolicą Czech, to mieści się tu kilka centralnych instytucji i NSA jest jedną z nich.
Druga rzeźba to 6,5 metrowa (lub 8 metrowa, jeśli liczyć włócznię) rzeźba przedstawiająca jeźdźca. Rzeźba autorstwa Jaroslava Róna znajduje się na placu od 2015 roku i stanowi uzupełnienie pozostałych trzech elementów wyrażających cztery symbole Konstytucji Platona, znajdujących się na Placu Morawskim. Oprócz wspominanej wcześniej rzeźby Sprawiedliwości, na placu znajduje się też fontanna symbolizująca umiar oraz mapa Brna z czasów Wojny Trzydziestoletniej oznaczająca dalekowzroczność.
Konna rzeźba to chyba jedna z ulubionych rzeźb mieszkańców Brna, gdy robiliśmy jej zdjęcia aż dwie osoby zaczepiły nas i wspominały o tym, że warto spojrzeć na rzeźbę z nieco innej perspektywy.
9. Willa Tugendhatów
Willa Tugendtatów wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, to pochodzący z 1930 roku dom mieszkalny, który jest prawdziwą gratką dla fanów architektury i nie tylko. Budynek biorąc pod uwagę lata powstania jest wyjątkowy pod względem zastosowanych w nim rozwiązań technicznych i zdecydowanie wprawia w osłupienie. Willa zrobiła na nas takie wrażenie, że przygotowaliśmy o niej osobny, bardziej obszerny artykuł, który przeczytasz tutaj.
10. Stary Ratusz, wieża widokowa i smok
To ostatni na naszej liście punkt, od którego właściwie warto zacząć zwiedzanie Brna. Stary Ratusz, czyli Stará radnice to obecnie najstarszy budynek Brna o charakterze świeckim, sięgający swoją historią roku 1240, kiedy to rozpoczęła się jego budowa.
Dziś w Starym Ratuszu mieści się między innymi punkt informacji turystycznej oraz 63-metrowa wieża widokowa, z której w pogodne dni rozpościera się wspaniały widok na Stare Miasto. Na wieżę polecamy udać się już po spędzeniu w Brnie jakiegoś czasu i odwiedzeniu kilku miejsc, dzięki czemu będziemy lepiej orientować się w widoku z góry i będziemy mogli zobaczyć miejsca, które już odwiedziliśmy i te, które dopiero chcemy odwiedzić. Normalny bilet wstępu na wieżę kosztuje 75 kc (ok. 14 zł), ulgowy prawię połowę mniej (40 kc, ok. 6 zł). Godziny otwarcia różnią się w zależności od miesiąca i można sprawdzić tutaj.
Jeśli chodzi o sam Ratusz, to warto zwrócić uwagę na bramę prowadzącą na jego dziedziniec oraz pochodzący z początku XVI wieku gotycki portal autorstwa Antona Pilgrama, który według legendy nie otrzymał całości obiecanej zapłaty za wykonanie dzieła i postanowił zemścić się na zleceniodawcach wykrzywiając nieco jedną z wież.
W tym miejscu znajduje się smok, a właściwie to krokodyl, który rzekomo miał być smokiem grasującym przed laty w Brnie. Historia brneńskiego smoka przypomina bardzo tą, którą możemy znać z Krakowa.
Co warto zobaczyć w Brnie – podsumowanie
W Brnie znajduje się wiele ciekawych atrakcji, które warto odwiedzić, dlatego wybór 10 punktów wcale nie był łatwy. Historyczna stolica Moraw to miejsce, które odwiedzaliśmy kilkukrotnie, łącznie spędzając tu niemal dwa tygodnie. Wkrótce przygotujemy również kolejne artykuły dotyczące zwiedzania tego miasta, gdzie pokażemy Wam jeszcze więcej ciekawych punktów na mapie Brna.
Materiał powstał we współpracy z Czeską Centralą Ruchu Turystycznego – CzechTourism.