Wilno to obecna, czwarta już stolica Litwy, która ma sporo do zaoferowania zwiedzającym. Stanowi znakomite miejsce spacerów wśród klimatycznych uliczek i budynków z historią. Znajdziemy tu mnóstwo cennych zabytków architektonicznych nawiązujących stylem do gotyku, renesansu, baroku czy klasycyzmu. Nie bez powodu Starówka Wilna, nazywana perłą baroku, w 1994 roku została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wilno to także miejsce silnie powiązane z historią Polski. Przechadzając się jego ulicami będziemy napotykać na każdym kroku miejsca związane z historią i najważniejszymi postaciami naszego kraju. W poniższym artykule przedstawiamy 10 miejsc, które naszym zdaniem trzeba odwiedzić będąc w Wilnie. Zachęcamy również do zapoznania się z artykułem w którym przedstawiliśmy 5 nietypowych miejsc, które warto odwiedzić w Wilnie.
Będąc na Litwie dobrze również wiedzieć, jakie produkty warto kupić i spróbować, informacji tych dowiecie się z tego artykułu, a więcej informacji i wskazówek dotyczących zwiedzania znajdziecie w artykule Wilno – informacje dla odwiedzających.
1. Ostra Brama z Kaplicą Ostrobramską
adres: ul. Ausros Vartu 12
godziny otwarcia: kaplica codziennie od 6:00 do 19:00.
wstęp: bezplatny
Ostra Brama to XVI-wieczna brama miejska z przylegającym do niej murem obronnym będącym pozostałością po dawnych umocnieniach miejskich. Pierwotnie Wilno posiadało pięć bram. Zgodnie z tradycją europejskich katolickich miast, w klasycystycznej kaplicy ostrobramskiej znajduje się obraz Matki Bożej Miłosierdzia, który od XVII wieku uważany jest za cudowny i o którym krąży wiele legend. Jedna z nich mówi o ciężkim wypadku małego chłopca, który zaniesiony pod obraz został dzięki temu uleczony. Obraz namalowany został przez nieznanego autora na początku XII wieku na dębowych deskach o grubości 2 centymetrów. Do kaplicy ostrobramskiej wiodą szlaki pielgrzymów z wielu krajów.
Pierwotnie na Bramie znajdował się polski napis: Matko Miłosierdzia pod Twoją obronę uciekamy się. Pod naciskiem władz rosyjskich w 1864 roku napis został zmieniony na łaciński: Mater Misericordiae, sub tuum praesidium confugimus, by w 1932, po odzyskaniu Wilna przez Polskę, przywrócić jego pierwotny zapis literami ze złoconego brązu. Napis został ponownie zastąpiony łaciną po II wojnie światowej.
2. Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Władysława
adres: pl. Katedros 1
godziny otwarcia: codziennie od 7:00 do 19:00.
wstęp: Katedra – bezpłatny; dzwonnica – 4 euro bilet normalny, 2,5 euro bilet ulgowy
Bazylika archikatedralna zbudowana została w 1251 roku po chrzcie* króla litewskiego Mendoga (Mindaugasa), w miejscu dawnej pogańskiej świątyni ku czci boga Perkunasa. W wyniku wojen i pożarów Katedra była kilka razy przebudowywana, dlatego stanowi mieszankę różnych stylów architektonicznych. Można dostrzec tu elementy gotyckie, barokowe i klasycystyczne. Wewnątrz Bazyliki znajdują się liczne obrazy, freski, pomniki oraz rzeźby. Znajduje się tam również XVII-wieczna barokowa kaplica św. Kazimierza, gdzie znajdują się jego relikwie oraz cudowny obraz Matki Boskiej z okresu XV-XVI wieku i figury kilku królów Rzeczypospolitej.
Przed Archikatedrą znajduje się mierząca 52 metry dzwonnica, która udostępniona jest zwiedzającym. Z dzwonnicy rozpościera się widok między innymi na Aleję Giedymina.
W podziemiach kaplicy, w Królewskim Mauzoleum spoczywa Aleksander Jagielloński – król Polski i wielki książę litewski, a także żony króla Zygmunta Augusta – Elżbieta Harsburżanka i Barbara Radziwiłłówna oraz serce króla Władysława IV Wazy. Groby te można zwiedzać zamawiając wycieczkę do podziemi Bazyliki.
*W 1251 roku miał miejsce pierwszy chrzest Litwy, który przyjął wielki książę litewski Mendog, aby uzyskać zgodę papieża Innocentego IV na koronację. Po śmierci Mendoga (który został zamordowany) Litwini odrzucili jednak chrześcijaństwo i powrócili do wiary ojców. Ciekawostką jest, że chrzest przyjęty przez Władysława Jagiełłę był nie tylko drugim chrztem Litwy, ale i jego drugim chrztem. Jagiełło przyjął po urodzeniu za sprawą swojej matki, ruskiej księżniczki Julianny, chrzest w cerkwi prawosławnej.
3. Wzgórze i Baszta Giedymina
adres: ul. Arsenalo 5
godziny otwarcia: Baszta Giedymina maj – wrzesień: codziennie od 10:00 do 19:00; październik – kwiecień: od wtorku do niedzieli od 10:00 do 17:00; wyciąg maj-wrzesień: codziennie od 10:00 do 19:00; październik – kwiecień: od wtorku do niedzieli od 10:00 do 18:00.
wstęp: Wzgórze bezpłatny; Baszta Giedymina bilet normalny 5 euro, bilet ulgowy 2,5 euro
UWAGA: wejście na wzgórze będzie możliwe dopiero po 20 kwietnia 2017 z powodu trwających prac konserwacyjnych
Widok ze wzgórza Giedymina.
Zamek Górny, został wzniesiony na wzgórzu, które później nazwane zostało Wzgórzem Giedymina w XIII-XIV wieku, jednak pierwsza osada na górze powstała już w okresie neolitu. Początkowo, za czasów Giedymina, była to drewniana warownia, wokół której zostało założone miasto. Za panowania księcia Witolda została przekształcona w gotycki zamek. Zamek był siedzibą prawie wszystkich władców Litwy. Wielokrotnie go przebudowywano i powiększano. Wzgórze i ruiny zamku warto odwiedzić choćby dla wspaniałego widoku rozciągającego się z niego na całe Wilno. Najlepiej zachowaną częścią zamku jest zachodnia baszta obronna, nazywana Basztą Giedymina. Jest to jedyna z trzech baszt, która zachowała się do dnia dzisiejszego. U podnóża Góry Giedymina znajduje się kolejka typu funicular, którą można wjechać na wzgórze (bilet w jedną stronę to koszt 1 euro).
4. Zarzecze (Užupis)
adres: ul. Užupio (jedno z wejść do dzielnicy)
godziny otwarcia: cały czas
wstęp: bezpłatny
Zarzecze stanowi część Starego Miasta Wilna, leży na prawym brzegu rzeki Wilejki i nie jest zwyczajną dzielnicą. Przemawia za tym choćby to, iż Zarzecze ogłosiło swoją niepodległość w roku 1997. Dzielnica będąca głównym skupiskiem wileńskiej bohemy pełna jest szeroko rozumianej sztuki alternatywnej. Porównuje się ją do znanych dzielnic, takich jak francuska Montmartre czy duńska Christiania.
Jeden z symboli Zarzecza – Syrenka.
Jedną z bardzo charakterystycznych rzeczy w samozwańczym państwie jest jego niezwykle ciekawa konstytucja, którą możecie przeczytać w artykule Republika Zarzecza – alternatywne państwo w centrum Wilna. Znajdziecie tam też sporo zdjęć i ciekawych informacji oraz proponowaną trasę zwiedzania Zarzecza.
5. Kościół św. Piotra i Pawła
adres: ul. Antakalnio 1
godziny otwarcia: codziennie od 6:00 do 18:30.
wstęp: bezpłatny
Kościół św. Piotra i Pawła to jeden z najpiękniejszych obiektów sakralnych, jakie do tej pory widzieliśmy. Z zewnątrz wydaje się być zwyczajny, jednak wewnątrz ujrzymy ogrom detali architektonicznych stworzonych przez włoskich mistrzów baroku. W artykule Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie możecie przeczytać więcej o jego historii, architekturze, zabytkach oraz fundatorze, a także dowiedzieć się, co nas w nim najbardziej urzekło.
6. Zespół kościołów św. Anny i Bernardynów
adres: ul. Maironio 8-1, 10
godziny otwarcia: Kościół św. Anny maj-wrzesień: codziennie od godziny 11:00 do 18:00; październik-kwiecień: od wtorku do niedzieli, od 17:00 do 19:00; Kościół Bernardynów od poniedziałku do piątku, od 7:00 do 19:00; od czwartku do niedzieli, od 8:00 do 19:00.
wstęp: bezpłatny
Kościół św. Anny jest jednym z najpiękniejszych zabytków Wilna. Budowla wykonana w stylu późnego, płomienistego gotyku podobno zachwyciła samego Napoleona, który według legendy, chciał ją przenieść do Paryża. Strzeliste wieże, imponujące detale i ozdobna brama rzeczywiście robią duże wrażenie. Kościół wybudowany został w latach 1495-1501, był jednak wielokrotnie remontowany. Według innej legendy w kościele istnieją dwie wyjątkowe cegły, na których wyryte zostały tajemnicze znaki. Obok kościoła znajduje się także posąg i skwer Adama Mickiewicza.
Pod koniec XV wieku franciszkanie, nazywani na terenach Rzeczypospolitej bernardynami zbudowali obok niego drewniany kościół i klasztor. Świątynia pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu następnie została przebudowana. Murowany kościół, z elementami barokowymi oprócz funkcji sakralnej pełnił również funkcję muru obronnego miasta. Kościół i klasztor ufundowany został przez króla Kazimierza Jagiellończyka. Obecnie kościół jest dość zniszczony, ale dodaje mu to pewnego trochę ponurego i mrocznego klimatu.
7. Cmentarz na Rossie
adres: ul. Rasu 32
W wileńskiej dzielnicy Rossa znajduje się jedna z czterech najważniejszych polskich narodowych nekropolii. W skład zabytkowego zespołu cmentarnego wchodzą: Stara Rossa (1769 r.), Nowa Rossa (1847 r.), Cmentarz Wojskowy (1920 r.) oraz Mauzoleum Matka i Serce Syna (1936 r.), gdzie znajduje się miejsce pochówku Marii z Bilewiczów Piłsudskiej, matki Józefa Piłsudskiego oraz serce jej syna złożone w kryształowej urnie. Więcej zdjęć i informacji o nekropolii znajdziecie w artykule Cmentarz na Rossie.
8. Ulica Zamkowa (Pilies Gatve)
adres: ul. Pilies
godziny otwarcia: cały czas
wstęp: bezpłatny
Ulica zamkowa to jedna z najstarszych i najbardziej urokliwych ulic Starówki Wilna. Budowali tu swoje domy bogaci mieszczanie i magnaci. Stanowi ona główny szlak na Zamek Królewski. Charakteryzuje się tym, że występują na niej budynki reprezentujące różne style architektoniczne. Znajdziemy na niej budowle gotyckie (na przykład domy oznaczone numerami 12 i 14), renesansowe (pod numerem 4) oraz barokowe – fronton* kościoła św. Janów.
Pod numerem 22 zobaczymy tablicę pamiątkową i popiersie Juliusza Słowackiego (aby je zobaczyć należy wejść w bramę), w tym miejscu poeta mieszkał razem ze swym ojczymem – Augustem Becu, profesorem Uniwersytetu Wileńskiego, który znajduje się niemal po drugiej stronie ulicy. Tuż obok domu, w którym mieszkał Słowacki znajduje się dom Józefa Ignacego Kraszewskiego, polskiego pisarza i historyka.
Na zbiegu ulic Zamkowej i Wielkiej (Didżioji) znajdował się kiedyś Rynek Rybny, jego miejsce zajął plac targowy, gdzie obecnie sprzedawane są między innymi pamiątki. Leży na nim kamień, który został nazwany Ragutis, na cześć bożka piwa. Istnieje legenda, która mówi o tym, że ten, kto poruszy kamień umrze śmiercią nienaturalną. Według jednej z miejskich legend archeolog, który polecił przenieść ów kamień na rynek, został zastrzelony na imprezie na Zarzeczu.
* element dekoracyjny dachu dwuspadowego, jego pole wypełnia często dekoracja w postaci rzeźby.
9. Góra Trzech Krzyży
godziny otwarcia: cały czas
wstęp: bezpłatny
Drugie po Wzgórzu Giedymina najważniejsze wileńskie wzniesienie. Za czasów Olgierda (syna Giedymina, XIV wiek) według podań zabito tu siedmiu franciszkanów. Czterech zrzucono do pobliskiej Wilenki, a trzech pozostałych ukrzyżowano i ustawiono na górze. W owym czasie góra ta nazywana była Łysą Górą. Historycy negują jednak istnienie owych franciszkanów i uznają ich zabicie za legendę.
Dla uczczenia męczeńskiej śmierci misjonarzy, wileńscy franciszkanie w pierwszej połowie XVII wieku wznieśli na Łysej Górze trzy krzyże wykonane z drewna. W roku 1740 krzyże wymieniono na nowe, które to w 1869 roku zawaliły się ze starości. Carskie władze nie wyraziły zgody na ich odbudowanie. Dopiero w 1916 roku kiedy Wilno było pod niemiecką okupacją udało się odbudować krzyże trwalszymi materiałami, które następnie w 1950 roku zostały wysadzone.
Po odzyskaniu w 1989 roku suwerenności przez Litwę społeczeństwo postanowiło odbudować pomnik, który miał symbolizować ofiary stalinizmu. Odbudowa trwała jedynie dwa tygodnie, część wysadzonych krzyży została zamurowana w fundamentach pomnika.
Wejście na górę trzykrzyską jest nieco trudniejsze, niż wejście na Wzgórze Giedymina. Szczególnie w pogodny dzień stanowić może ciekawe urozmaicenie miejskiego zwiedzania.
10. Ślady polskości w Wilnie
Będąc w Wilnie ślady polskości widoczne są niemal na każdym kroku. W kościołach, na cmentarzach, na pamiątkowych tablicach i obrazach w muzeach znajdziemy związki z Polską. Będąc w Wilnie trochę dłużej warto czasem nieco zwolnić tempo, pomyśleć o dawnych czasach, rozejrzeć się wokół i postarać się dostrzec te nieco mniej widoczne ślady. Podróż do Wilna to często podróż sentymentalna i to właśnie nadaje Wilnu niepowtarzalnego charakteru.
Wkrótce na naszej stronie opublikujemy również trasę zwiedzania, która będzie opierała się o polskie dziedzictwo (planowana data publikacji 31 marca 2017).
Popiersie Stanisława Moniuszki.
